Quantcast
Channel: Mi(sual)
Viewing all 542 articles
Browse latest View live

2015 MIZORAM

$
0
0

2015 MIZORAM

*Nikum lamah Governor kan nei zingin pawl engemawzat phei chuan an lungawi loh thu an puangchhuak hial hlawm a nih kha. Engemawzat kan nei chung khan December thla tawp lamah kumthar lama tan mi hran hmachhawp Central lam hotute chuan an nei leh ta.

He kan Governor thar hi Dr Aziz Qureshi a ni a; sorkar laipuiin a bàn a nih loh chuan Mizoramah hun hman zawh a tum thu leh Mizoram tan theihtawp chhuaha hna thawh a tum thu a sawi laiin Mizoramah thla thum em pawh a awm hmain ban a ni leh a; Kesri Nath Tripathi in thla hnih tling lo deuh min awp leh hnuin tuna kan Governor hi kan nei leh ta a ni.

Mizoram Governor thar Lt.Gen. Nirbhay Sharma (69) h/o Jyotsna Sharma hi kum Arunachal Pradesh Governor ni lai a ni a; 1946-ah Uttar Pradesh khawpui Lucknow-ah a piang a, National Defence Academy-a a zir chhuah hnua kum 1966-ah Indian Army a zawm a; sipai chawimawina PVSM, UYSM, AVSM leh VSM-te a dawng hman. Thiamna lamah M.Sc, M.Phil (Defence Studies) a ni.

*Kumthar kan chuangkai deuh chauh tiin Aizawl khawpui chhungah ngei tualthahna rapthlak tak a thleng.

Republic Veng, Aizawl-ah Mizoram a thil thleng thei tur pawha lo ngaih loh, thil rapthlak tak a thleng a. Republic Veng mi tho Laltlanchhuaha (37) s/o. Parzuala chuan Republic Presbyterian Biak In thlanga awm Pu Sangliansiama te chhungkua mi 5 (panga) chu chemte hmangin a tihlum a ni.

Pu Sangliansiama te chhungkua hi Republic Presbyterian Biak In thlanga Springfield Higher Secondary School Building chhawng chung ber, kawng-an chung luah an ni a. He misual Laltlanchhuaha hi Pu Sangliansiama te inah hian lutin, pawisa a dil a, Rs. 1000/- an pe a. Pawisa hi a dil belh a, chhungkaw pa ber Pu Sangliansiama’n a hnial chu Pu Sangliansiama (57) s/o Chalneihthianga (L) hi a vit nghal a. Pu Sangliansiama farnu Pi Vanlalchhungi (54) hlau tlan chhuah tum chu Laltlanchhuaha hian hnuklutin a vit zui a, kawngkapui chu chhunglamah a kalh nghal bawk. Chhungkaw nu ber, Pu Sangliansiama nupui Pi Khualthangi (57) bedroom a tlan lut chu Laltlanchhuaha hian um zuiin, a vihhlum hnuah Pu Sangliansiama nau Chalkunga (Chungtlang) fa Samuel Lalrinchhana (14), Springfield School a Pawl 9 zirlai chu a that leh a. Pu Sangliansiama leh Pi Khualthangi te fa neihchhun kum 5 mi Isaac Lalrinnunga chu misual hian na takin a vit hliamin a hnuah damdawi inah a thi leh ta nghe nghe.

Hetih lai hian mangang au thawm hriain mi engemawzat chuan Pu Sangliansiama te In hi an thleng a, misual Laltlanchhuaha chu tukverhah zuang thlain, inhnuaiah Hostel naupang ten an lo man ta a ni.

*Mizoram Chief Minister hlui, Brig Thenphunga Sailo chu kum 93 mi niin Aizawla Private Hospital pakhatah Lung lam thatlohna avangin a thi.

Mizoram sorkar chuan ni thum chhung a sun nghe nghe.

Pu Thenphunga hi kum 1922, January ni 1-ah Lungleiah Thuampui Sailo Lal Vancheuva leh Lalnu Hrangvungi te inkarah a piang a, Serkawn ME School atangin Elementary a zo a, hetah hian Mizoram pumpuiah pakhatna a ni.

Mizo zinga sipai officer hmasa ber a ni a, kum 1942 khan sipai-ah lutin IInd. Lieutenant dinhmunah British Army a zawm a, A hnathawh that avangin kum 1960-ah Lieutenant Colonel-ah a kaisang a, a hnu lawk, kum 1963-ah a hnathawh that avang bawkin Colonel-ah hlankai a ni leh nghâl a, a hnu kum thumah kum 1966 khan Brigadier-ah kaisantir a ni leh a, hei bakah hian sipai chawimawina sang AVSM a dawng bawk.

Kum 1974-ah sipai atangin a chawl ta a ni.

Kum 1946 khan Pu PS Dahrawka fanu Thansiami chu nupuiah neiin fapa 3 leh fanu 1 an nei.

April 17, 1975 khan People’s Conference Party din chho in, kum 1977 kha Mizoram chief minister pahnihna atan thlan a ni.

*Sorkar laipui ruahman angin Direct Beneficial Transfer of LPG (DBTL) LPG customer ten Non-Subsidy in Gas kan lei ta vek mai.

He kalphung thar hian mipui min ti buai hle mai a; bank account neih vek ngai leh card holder leh kan id inmil veng ngai vel chungchang bakah midang card lei te phei chu kan buai hle a nih kha.

Kan lakna man hi tunhmaa kan lakna thin zat aia toin kan lei tawh anga; tichuan, tunhmaa kan leina thin anga nei turin bank lamah pawisa a lut thung dawn a ni.

*Kumthar kan chuang kai chauh tihin Zoramah a chunga tarlan tak ang khian tualthahna rapthlak takin Aizawl khawpui min nuai a; nikum Krismas laia veng chei lawman latu chu thlanmual a nih avang a nih ringtu engemawzat an awm hial. Chu achhapah kumtawp ni tla lai hmuh tur a awm loh avang leh kumthar ni chhuak a duai hle avang tein kumchhia ni dawnah mi tam tak chuan kan ngai hman.

Mahse, rinloh tak maiin Vanlaiphai khaw lamah chuan tlangval puitling uaih tawh hi naute hnute hnekna fawpin tazaa an hne chiam mai a; an insawi dan chuan naute anga rilru thianghlim neih a tul thu an sawi.

Ze dang lo chhuak zelin, thenkhat chuan puak te an ngen hial a ni. Ze thar lo chhuak zelin nuih uar uar te, sihal ang maia u chiam maite an ching chho zel a. Zoram hmun hrang hrangah kangkaiin Mari’n Krista a nei ang mai khan nau hrin a lar hle. Mipuiin kan hrethiamlo in mak kan ti hle a nih kha.

Hei hian harhna keng telin Kelkang lamah phei chuan harhna mak danglam tak a thleng.He harhna hi Zoram hmun hrang hrang mai bakah state pawn atangin leh foreign atang hial pawhin a chhimin mipui kan kal ruih ruih mai a nih kha.

Tin, Aizawl khawpuiah ngei Aizawl suartluanin mi thahnemtakin bingbiletin kawng an zawh bawk.

*Ni 20th February, 1997 atanga hman tan Mizorama zu khap burna dan MLTP Act 1995 chu kum17 zet hman a nih hnuah, a thlaktu tur dan thar ‘Mizoram Liqour (Prohibition & Control) Bill’ chu ni 10.7.2014 khan Mizoram Assembly-ah passed a ni a. Tichuan thu a kal zel a; Mizoramah ngei, sorkar remtihnain zu kan zuar ve ta.

He dan thar hmanga zu zawrhna an hawn hlim chuan dawr awmna veng neitu mipui te chuan theihtawpin an dodal a; mahse, rei an tih hleihtheih hlawm loh avangin dawr chu a kal zel a; tun hi kan thleng ta a ni.

Zu lei tum thalai an tam thei hle a; tawngkam thar ‘intlar’ tih a lo chhuah phah.

Sorkar lamin khauh taka kalpui tum mahse, dan pel hreta zu lei hriat tur an tam hle thung.

Mahse, kan lo rin ang em em erawh chuan buaina chu a thleng tam lemlo niin a lang. Sorkar in phalna siam mahse kohhran lam erawh chuan khauh taka dodal tumin zu lei phalna permit neite chu rawngbawlna pawh chelhlo tura ti an awm nual.

*Mizoram sorkar chuan zirna in hrang hrang a tan hun zing dar kua ni thin chu dar riatah a sawn hma.

He thil hi duhlo a sawisel leh sawisel mai lo a a do a do pawh pawl leh mimal engemawzat an awm. Heng zinga langsar ber chu Mizo Student Union (MSU) hi anni awm e. Anni hian tan hma ngawr ngawr hi an duhlo a ni loa, traffic jam tih ziaawm tumna mai nia an ngaih avanga hetianga dodal hi niin sawi a ni.

Dodalna karah tan hma chu kalpui zel a ni a; nu leh pa/naupang ten buaithlak ti tak tak an tam hle. Buaithlak an tihna ki chu dik viau in lang mahse, in siamrem an tum loh avanga buai ta nia inngai hi a tam zawk anni in a lang.

*Nikum lamah Aizawl Municipal Council-ah councellor te lakah thil bawlhhlawh tak thlengin khua leh tui aia mahni tanghma ngai zawk nia ngaih theih turin sorkar lai paihthlak a ni a; hemi ang deuh tho hian boruak awm lehin a tira sorkar na siamtu bawk an sorkar ve leh!

Tichuan, tluang takin AMC chu a kal zel a; a hnuah remchan zawkna avangin Aizawl Municipal Corporation tia thlak a ni.

Aizawl chu Municipal Corporation a nih tak avangin Chairman chu Mayor tia sawi a ni ta a; Vice Chairman pawh Deputy Mayor tih a ni in Chief Executive Officer pawh Municipal Commissioner tih a ni ta bawk.

Tichuan, hun a kal zel a; AMC in term khat chu a hmang zo leh ta der mai. Hemi a nih avang hian inthlan thar leh a ni a; hetah hian MNF Seat 11 an la a, MPC leh MPCC tangdun in, seat 8 (MPC-1, MPCC-7) an la bawk.

Heti a nih avang hian Aizawl Municipal Corporation mayor atan PC Lalhmingthanga chu thlan a ni ta a ni. 10th. December a AMC hall-ah lak luh a nih naah Aizawl mayor thar PC Lalhmingthanga chuan, Aizawl Mayor atana thlan a ni chu lawmawm a tih thu sawiin, “Mipui sorkar, mipui huapzo kan kalpui dawn. Pathian hruaina hnuaiah councillor-te leh mipuite nena thawhhona ṭha tak nen Aizawl khawpui hmasawnna hi nasa takin kan thawh ka ring tlat a ni,” a ti.

*Thailand rama fiamthu lemchan thiam, Mizorama an lar em avanga ‘Khiangawia’ kan tih tak mai chu Mizo mipui ten kan en nasa in ‘Khiangawi – 4’ phei chu a part tin a hmuhnawm vek ni maiin a lang.

Naupang te pawhin an en nasain Khiangawia te pafa zain ‘Faina sabon’ tih an sak phei chu a lar zual hle. ‘Phaina babon’ an ti a; thenkhat phei chuan ‘Khiangawia en ang’ ti ta mai lo chuan ‘Babon khel ang’ an ti hial!

Tuna kan sawi lai (Khiangawia) Thai Comedian hi kum 1965 June 24 khan Yasothon Province, Thailand-ah lo piangin a hmingpum chu Petchtai Wongkamlao a ni a, Mum Jokmok leh Humlae hi a larpui zawk mah a; Mum Jokmok hi a stage name a ni.

Tunah hian nupui Endoo Wongkamlao neiin fa 2, Paytaai Wongkamlao (Khiangsata) leh Bussarakam Wongkamlao (Khiangvuanchiaii) te a nei a ni.

Tin, Mum Jokmok hian ama chanchin ‘The Untold Story’ tih chu a lo ziak tawh bawk.

*Bawngkawn Brigade rama BCM Bawngkawn Kohhran biak in sak, la luah fel chiah loh chu Bawngkawn mi nia hriat ṭhenkhatte’n lungawi lohna vangin an khawih a, bang leh tukverhte an vawm chhe nual.

Thu dawn danin, Brigade ram velah hian ram buai eng emaw zat a awm a; BCM Bawngkawn biak in sakna hmun pawh hi ram buaite zinga mi niin, biak in sakna lai hi Bawngkawn khawtlangin auditorium/hall sakna tura an ta neih ve tho a ni. Ram inchuh a nih avangin Court-ah pawh thubuai a awm mek a ni.

Aizawl District Magistrate thupek tarlan danin, BCM biak-in sakna hmun hi South Chaltlang V/C pass no.22 of 1973-in a huam chhunga mi a ni a, mahse, ram neih dan dik loa an ngaih vangin Bawngkawn khawtlangin an dodal mek a ni. Chutih laiin, Lushai Hills District (House Sites) Act, 1953 Section 2 angin, Village Council-in chenna in leh agriculture thil ni loa hmun a pek reng reng chu phal loh a ni a, tuna V/C pass awmte pawh a dik loa ngaih a ni.

Bawngkawn Baptist biak-in chungchangah hian Aizawl district magistrate, Dr Franklin Laltinkhuma chuan thupek a tichhuak a; Cr.PC Section 144 hmangin Brigade area-a BCM biak-in leh a bul velah mi tu pawh, phalna la hmasa loa kal phal a nih loh thu a puang a; he thupek hi Governor-in thla ruk chhung atan December 29, 2015 khan a pawtsei.

Hetianga Bawngkawn khawtlang (nia ngaih) te an che mai hi mipui dem an hlawh hle a; mimal in chu sawi loh, Pathian biakna meuh tihchhiat du tak mai chu mak kan ti tlang hle niin a lang. Hetih lai hian Hmar lama Baptist chep zia lam hawi zawnga ngaih theih tura thu sawi hriat tur pawh a awm nual.

An thu chu engpawhnise, Bawngkawn khaw mipui te hian khawtlang tan chuan Biak In meuh pawh an pawisa lo ngam hi an huaisen hle in a lang. Kan Kristian ramah Pathian rinchhana thinlunga hnaih tak tak siloa kan inngaidam ngawt ang an nih ve loh avang hian an fakawm letling hle.

*Minister of state Lal Thanzara chuan Chief Minister hnenah minister a nihna aṭanga bânna a thehlut a, Assembly Speaker hnenah pawh MLA a nihna aṭanga bànna a thehlut bawk. Heng banna a thehluh te hi pawm v eve anni.

Lal Thanzara hi Health & Family Welfare, Minor Irrigation leh Information & Communication Technology department-te enkawltu minister a ni a; chief minister Lal Thanhawla enkawl department-te a enkawlpui tel bawk.

A banna thehluh chhan hi Sunshine Overseas Company-ah share nuai Rs.40 /- neia, sumdawnna kal pui angin opp. MLA ten an puh vang a ni. Pu Thanzara chuan “Min puhnaah hian ka fihlim a ni tih lan chiantir thei bertuah ka ngaih avangin bànna hi ka thehlut a ni,” a ti a, chhui chian a nih theih nana bang a nih thu a sawi bawk.

Thla hnih vel a chawlh hnuin by-election hmanga thlan tlin leh a ni a; hetah thung chuan Cabinet Minister a tling chho hlauh ta zawk a ni.

*Dist paruk-a VC leh Aizawl khawpui Local Council inthlanna chu tluang taka neih a ni a; Aizawl Dist chhunga Village Council 69 inthlanna neihah Congress Party in Village Council 28 an la a, MNF in 26, Independent in VC 6, ZNP in VC 1 leh BJP in VC 1 bawk an la a, Aizawl Dist Village Council inthlannaah hian chak bik awm lohna VC 7 a awm a, chungte chu Darlawng, Lailak, Melriat, pehlawn, saitual III, Sesawng leh Sihphir te an ni.

Aizawl Municipal Council huamchhunga Local Council 82 ah chuan Congress Party in Local Council 39 an la a, MNF in MPC nen an thawhdunna 1 telin Local Council 39 tho an la a, chak bik awm lohna Local Council 3 a awm a, chungte chu Thuampui, Republic, Leh Lawipu an ni a, Independent-in Tuithiang Local Council an la thung a ni.

Aizawla Local Council leh District dang panga – Aizawl, Serchhip, Champhai, Mamit leh Kolasib a V/C inthlannaah hian Mizoram Peoples Forum te chuan mawhphurhna lain, vote thlak tura kalte an lo buaipui a, Lunglei District bikah chuan YMA ten mawhphurhna la in boruak pawh a muanawm hle a ni.

Tun tumah hian Aizawl khawpui chhunga Local Council 82 ah inthlan a ni a, Dist. 6-a VC 498 ah inthlan a ni bawk. Tun tum LC leh VC thlanah hian seat 2,817 a awma, candidate 7,129 an awm. Seat 2,817 zinga 743 chu hmeichhe tana hauh a ni a, hmeichhe candidate zat chu 1,783 an ni.

* McDowells No 1 Soda Mizoram Premier League final-ah champion lai Aizawl FC leh MPL 2 champion Chanmari FC-in an khel a, 3-0 in Aizawl FC an chak a, a zawna a champion hmasa ber leh tum hnih champion thei an ni.

Final-ah hian Aizawl FC Liberian striker Alfred Kemah Jaryan chuan goal hnih thunin Brandon VL Remdika’n goal khat a thun ve bawk.

Aizawl FC hi hian 2016 session –ah a hmasa ber atan I- League khel turin an in pet tling bawk a; Mizoram team atanga I- League khel tura inpet tling masa ber anni.

Aizawl FC hi 1984 kuma ding tan a ni a; Pu Robert Romawia Royte chu club neitu a niin an team coach chu Manuel Retamero Fraile (Spannish) a ni.

* Mizo Idol, 2015 chu tluangtaka neih leh a ni. Mizo Idol-a tel tur hian form la chhuak 900 chuang an ni a, heng zinga mi 644 ten an thehlut a, thehlut zingah hian AIR artist leh tunhnaia Cable TV-a zai intihsiaka top 10-a tling, Elimination paltlang ngai lo 13 an awm a, Mizo Idol Contest, 2013-a top 50 tling chin Third Round intihsiak aṭanga tel tur 8 an awm bawk. Eliminitation Round-a intihsiak hi an vaiin mi 623 an ni.

Rebecca Zorintluangi, Sairang Sihhmui chu a thiam bera thlan a ni. Pakhatna Rebecca Zorintluangi hian pawisa faiin Rs. 52,000/- a dawn bakah, thla tin Rs. 4000/- in thla 12 chhung pek a ni bawk dawn a, hei bakah hian D3 Business Enterprise, Ramhlun North chuan LG Home Theatre System an pe a, Solar House, Mission Vengin Solar Inverter (Home Lighting System) full set leh DTH Lifetime an pe bawk.

Idol trophy hi idol nilai Grace Lalchhanhimi’n a hlan. Rebecca Zorintluangi hi kum 19 mi a ni a, Thangchungnunga fanu a ni. Tunah hian Pachhunga University College-ah BA a zir mek. Kum 2008-a Little Zo Star Singer buatsaih a nih ṭum khan palina a lo thleng tawh a ni. Mizo hlaa a duh ber chu ‘Lungngaih ni leh lawm lai niah hian’ tih hla a ni a, sap hlaa a duh ber chu ‘Temporary Home’ a ni.

Hetih lai hian LPS lam pawhin Comedian search an huaihawt leh a; hetah hian John Lalthakima Durtlang chu pakhatna a ni .


Chhandamna Man To Zia Hi I Ngaihtuah Ngai Em? – Part 2 (Adapted From My Sermon, “A Costly Christmas” Delivered on Dt. 27-12-2015)

$
0
0

1. THU-HMAHRUAI
Chhandamna Man To Zia Sawifiah turin a bul ţan nân, Pathianin a Fapa Mal Neihchhun min pêk chungchang kha PART -1 ah kan sawi tawh a. Pathianin a Neihchhun, a Neih zawng zawng, a Innghahna min pe a ni, kan ti a nih kha. Tuemaw kan Hmangaihna leh kan Duhsakna kan lantirna chu kan Thilpêk-ah leh an tâna kan Thiltih-ah a lang chiang ber a. Khawvêla Tehkhin tur kan neih ţhat ber zinga mi TAJ MAHAL khuan, Mughal Emperor Shah Jahan-an a nupui Mumtaj Mahal a hmangaih-zia a târlang chiang hle tih-te kan sawi a nih kha.

Vawiinah chuan, Chhandamna Man To Zia Tifiah lehzual turin, Thupui Dang kan zir leh dawn a ni. (1). Lal Isua’n Misualte min Chhandam tura a Vân ropuina, Lalţhutthlêng & Lallukhum a Kalsan kha, Lei mite chhût dânin a Man hi bill dawn tâ sela, Khawvêl Pumpui leh Universe zawng zawng hian a pe tla thei ang em le? (2). Lal Isua’n Min Chhandam tura Vân aţanga Leia a lo Kalna Sênso hi Chhût dawn ta ila, a va tam dawn êm! (3). Khawvêla Thuhriltu (Evangelist) Hmingthang leh ropui Billy Graham-te meuh pawhin, an rawngbawlnaah Vantirhkoh 1 pawh an Koh-thlâk theih loh laia, Pathianin Lal Isua Pian Zân-a Angel rual, chhiar sên loh a rawn tir mai te kha, a man zawngin chhût dawn tâ ila? Eng zât tak ni ang maw?

3.2. LAL ISUA’N LALŢHUTTHLÊNG LEH LALLUKHUM A KALSAN
Pathian Fapa Lal Isua’n a Vân ropuina leh Lalţhutthlêng leh Lallukhum a rawn kalsan (It Cost a Throne & Crown) ta mai hi Chhandamna Man To Zia tichiangtu pawimawh tak a ni leh a ni. Pathian hian a duh phawt chuan, Mihringte min Chhandam tur hian, a Fapa Isua Krista hi leiah lo kal kher lovin, mihringa lo chang kher lovin, Zahthlâk taka Kros-a a thih kher ngai lovin, Vân aţang khian, “MIHRINGTE U, CHHANDAM IN NI TA E” tiin a rawn puang thei lutuk a, chu chu a tâwk hle tho ang. A chhan chu, Pathian chu Engkimtithei a ni a, Engkim hi a Thuhnuaia awm vek an ni a, Engkim hi Ama siam vek a ni. Mahse, chu chu a ti tlat si lo!!!

Tirhkoh Paula chuan, “He rilru, Krista Isua pawha awm bawk kha, nangmahniah awm rawh se; Ani zawngin Pathian anga awma Pathian tluka awm chu thil thlâkhlelh hleih theihah a ruat lo va, mihringte anga lo piangin, bawih angah a insiam a, amah leh amah a intitlâwm ta zâwk a. Tin, mihring anga lo awmin, a inngaitlâwm a, thi khawp hiala thu zawmin a lo awm ta a, kraws-a thihna ngei chu. Chu mi avang chuan Isua hmingin mi tin – vâna mite, leia mite, lei hnuaia mite
nen – an ţhingthit nân leh Pa Pathian tih-ropuina turin, “Isua Krista chu Lal a ni,” tiin lei tinrêngin a puan nân, Pathianin Ani chu nasa takin a chawimawi ve ta thung a, hming zawng zawnga hming chungnung ber chu a pe ta a” tiin a lo sawi a ni (Phil.2:5-11).

Pathian leh a Fapa Isua Krista rilru-ah chuan, THILTIH ngeia an Hmangaihna va lan-tir a, Mahni ngeia va pênchhuah (kal chhuah) khân, thu a sawi thûk zâwk dawn a, awmzia a nei thûk zawk daih dawn a, a chiang zawk hle bawk dawn tih an hriat avangin, Pathianin a Fapa ngei chu a rawn tir ta a. A Fapa Lal Isua Krista chuan, a Vân ropuina, Lalţhutthlêng leh Lallukhum-te chu rawn kalsanin, Leiah, mihringah a lo chang a, hmun tlâwm leh hnuaihnung ber (ranthlêng & kros-a mualpho taka thihna hial) a rawn thlang ta a ni.

Sâp-ho chuan, Thu mawi leh dik tak phuah chhuakin, “SAWI AIIN THILTIH-IN THU A SAWI RING ZAWK” (Actions speaks louder than words) an lo ti a. Lal Isua Krista rilru nên a va inrêm tak êm! Nangmah ngei kha han indap teh? I Thiltih tâk-te kha han chhui kir teh? i Hmangaih leh Duhsak zâwng te, i Huat zâwng te, i Itsik zâwng-te chunga i Thiltih khân i rilru chu a phawrhchhuak chiang ber a ni lawmni??? I in-Sawifiah chiam pawh a lo ngai hauh love. Nangma Thiltih Dik tak ngei khân a ţha lam emaw, a chhe lam emaw-a i rilru putzia chu a Sawifiah chiang lutuk tlat zawk a ni.

Kohhran-ah lut ta ila. Pathian ram tâna Thawhlâwm kan pêk te pawh hi, kan pêk tam lam (amount) aiin, Engzât nge (balance) kan la neih? Engzât nge keimahni tân kan la hum? tih aţang hian han chhût chiah ila, Pathian hnêna kan Thilpêk (sum leh pai/thawhlâwm) hlut-zâwng (value) chu a hriat theih nghal mai ang. Hei hi, Hmeithai Tangka Dere 2 Thawhlâwm chungchanga Lal Isua thusawi khân a rawn tichiang lehzual. Mi tam tak, Thawhlâwm pe tam deuh anga kan ngaih-te pawh hi, Pathian ngaihah chuan a lo tam vak lo thei a ni.

Lal Isua’n a Vân ropuina, Lalţhutthlêng leh Lallukhum a Kalsan thu hi Tehkhin tur Khawvêl History-a lang phâk, hetiang lam hawi deuh hlek pakhat a awm ve a. Mizovin “LALBÂNGA, KUMPINU LAL EDUARA” (King Edward VIII) tia kan hriat lâr-in, a Hmangaih Nuthlawi, Mrs. Wallis Simpson avanga a Lalţhutthlêng leh Lallukhum a kalsan (abdicated his throne & crown) chungchang kha a ni awm e!

Ni tla sêng lo rama Roreltu Lalbânga, Lal Eduara, British Lal, hmêlţha, fel, zei, talent nei ţha êm êm leh Leadership quality nei ţha êm êm khân, Nuthlawi Wallis Simpson chu, a hmangaih a, Nupui-a neih ngei a tum ta tlat mai! Mahse, British Lal tân nupuiah Nuthlawi neih a rem silo! A duh zâwk a thlan a ngai ta a ni! December 11, 1936-ah khân, a Lalţhutthlêng leh Lallukhum chu kalsanin, a hmangaih ber Nuthlawi Wallis Simpson chu nupui-ah a nei ta a ni.

Kan Mizo Pipute pawh khân Lal Eduara chu an lo ui-pui hle mai a, Lalthuţthlêng leh Nuthlawi han thlêng tâk mai chu… âwm lo pawh an lo ti hle a ni ang, Hla an phuahchhan nghe nghe a,

“Lei lal puan leh Nuthlawi an bûk leh dawn e.
Awi, awi, Nuthlawi a kâng lo, a pawi ber mai…”

A hnu-ah chuan, Lal Eduara hi a hming hial pawh an thlâk-sak a, “LALBÂNGA” tiin an koh phah ta nghe nghe a nih kha. Kan Pipute khân, Lalbânga kha an dêm viau tak naa, a tak takah chuan, a thiltih kha a tidik viau niin an ngai a ang viau mai. Hei hi Mizo Țawng Upa aţangin a lang chiang hle, “DUH LOH NEIH-A KHUANG CHAWI AI CHUAN, DUHBER NEIH-A BAHRA LAIH A NUAM ZAWK” an lo ti ngei a nih kha.

A Lalţhutthlêng leh Lallukhum a kalsan dawn a, King Edward VIII thusawi hi, rilru a khawih khawp mai, “Lal ka nihna anga, ka hna, mawhphurhna leh tihtur rit tak hi ka hmangaih ber hmeichhia tello hi chuan ka thawk thei lova, thawh ka inzuam lova, ka kalpui chhunzawm thei thlawt lo a ni e” a ti tawp mai a ni! Edward-a dinhmun hi a khirh êm avangin, Wallis Simpson hian Great Britain ram pumpui tibuaitu-ah a inngai a, pawi a ti êm êm a, Edward hi arûka kal bosan a tum a. Mahse, Edward chuan, “I duhna apiangah i kal thei ang. Mahse, i kalna apiangah ka rawn zawng zêl ang che, ka hmuh hmâ loh che chuan ka zawng ang che” a tih leh miau si avangin Wallis Simpson hian a kal bosan duh ta bik lo a ni, an ti.

King Edward VIII chuan, a Lalţhutthlêng leh Lallukhum a kalsan nachhan chu, a hmangaih ber leh amah hmangaihtu ber Wallis Simpson chu nupuiah a nei thei dawn a, a duhtak leh a hmangaih tak bulah, Duattu ber tur bulah, hlim leh lâwm takin damchhunga a awm theih dawn vang a ni. EDWARD HI CHUAN, A LALŢHUTTHLÊNG LEH LALLUKHUM KALSAN MAHSE, A NUN HLIMNA BER LEH AMAH TI-LÂWMTU BULAH, THINLUNG HLIM LEH LÂWM ÊM ÊM-IN HUN A HMANG THO DAWN A, ATÂN CHUAN CHÂNNA LEH HLOHNA A AWM TAK TAK LO. RILRU LAMA LUNGAWIHNA, HLIMNA, CHAWLHNA LEH HAHDAMNA KAN NEIH TLUKA KHAWVÊLA THIL HLU A AWM DAWN EM NI?

Lal Isua’n a Vân ropuina, Lalţhutthlêng leh Lallukhum a rawn kalsan a, Lei hmuntlâwm, ranthlêng leh Kros-a mualpho taka thihna a rawn thlan zawknaah erawh hi chuan, Lal Isua khân, a chhe zawk, a nâ zawk, a hrehawm zawk, a mualpho-thlâk zawk, a tuar dawn a, hnawl leh phatsan, chil-chhâk, vuak, hmuhsit leh thihna râpthlâk ber, mualphothlâk ber leh zahthlâk ber Kros-a thihna hial a tuar dawn tih a hre lawksa vek a. A lo kal chhan, Mihringte lah chu, sual tak leh luhlul tak kan ni a, beisei tur a tlêm hle tih hre sa rêng chungin, a ţha lo zawng leh a chhe zawng hlirin a chungah thil a thleng dawn tih engkim hre sa vek siin, ama duhthlanna ngeiin amah taksa leh nunna ngei chu a rawn inpe ta zawk a ni. Ava ropui êm! Lalpa chu fakin awm rawhse, Amen!

Fakna Hla Siamtu chuan, hei hi hria-in hetiang hian Lal Isua rilru a rawn sawi chhuak a, Engtinnge kan lo chhan ve dawn le?

Ka nun I tân ka pe, ka thisen hlu a luang,
Nangmah tlanna tur che, Thihna I chhuahsan nân,
Ka nun, ka nun I tân ka pe, Engnge min pêk ngai le?

Kum tam tak ka tlâwm a, hrehawm ka tuar I tân,
Chatuan ral thei lova, Hlimna tak I hmuh nân,
Ku tam, kum tam I tân ka pe, Kum khat min pe em le?

I tân tam tak ka tuar kha, I hril zo thei lovang,
Hrehawm sawi sên lohva, Hremna I tuar loh nân.
I tân, I tân eng pawh ka zuam, Ka tân engnge I huam?

(KHB. No.446)

><))> CHHANDAMNA MAN TO ZIA HI I NGAIHTUAH NGAI EM? – PART 3
3.3. Lal Isua Lo Kalna Sên-so Tam Zia! (Most Costly Travel Expenses),
3.4. Angel Chhiar-sen Loh a Rawn Tir (It Cost Angelic Hosts), etc.

SAKHAW CHUNGCHANGA INKAWMNA -3

$
0
0

16. Zawhna : A nih loh leh, “I (rûl) thlahte leh a thlahte pawh ka la indotir bawk ang,” tia a sawi hi engtia ngaih tûr nge ni ang?

 Chhanna      : Ni e, thu dang kai hmain hmabak kan la nei cheu mai. Hetah hian he lehkhabu ziaktu (Mosia ziak niin an sawi) hian an thlahte pawh la indo zêl tûr angin heti ang hian a han ziak a.  Chuti a nih chuan an la indo chho zêl anga ngaih theih turin Bible châng dangah pawh indona anga lang thei kan hmu.

A hmasa berah chuan, mihring rilru sualna chuan ṭhatna chu a do tlat a ni tih tihlanna angin Evi fapa hrin upa ber Kaina chuan a nau Abela chu itsîkna avânga a va thah thu kan hmu phawt mai a (Gen. 4:8). Sawi tam lo mai ang, kan thu a sei lutuk lohna’n.

A pahnihna thleng chauh pawh hian sawi ila, a fiah pha tho ang e. Joba-te chhungkua Pathian hmaa an inlannaah rûl (Setana) chu a lo tel ve thu te(Joba 1:6-2:7), Mikaela leh Setana chu Mosia ruang chunga an inhnial thu te(Juda 9; Zakaria 3:2). Mikaela leh Setana indona te(Thup. 12:7; 20:1-3; Zakaria 3:1) leh a dangte, a tam mai.

A tâwp berah chuan hmeichhe thlah nêna an indona hi lo en ila. Isua kha Mari’n mipa chi tel loa a pai niin an ruat a(a takah chuan ni lo mah se). Tichuan thlalera ni 40 leh zan 40 chaw ngheia a awm lai khân diabola nên an inbei a(Matt. 4:3 – 10; Marka 1:13; Luka 4:3-13; Matt. 16:22-23). Chutichuan hmeichhe thlah Isua(hmeichhe thlah nia an sawi) chu mi sualte thih ai thi tûrin Kros-ah an khêngbet a, rûl lû chu a tithitling ta anga ngaih theih a ni a, a thih phah ta rêng niin an ziak a ni (Matt. 27:35,50; Marka 15:24, 25, 37; Luka 23:33, 46; Joh. 19:18,30).

 Hmeichhe thlah nia an sawi chu Isua a ni a, Isuan rûl lû a vaw thitling (tithitling) anga a lanna chhan chu amah Isua ṭawngka chhuak ngei anga an ziakah khân, “Tin, Mosian thlalerah rûl a khai kân ang khân, mihring fapa hi khaikanin a awm bawk tûr a ni,” tiin a sawi a (Joh. 3:14). Mosia chuan dâr rûl chu a lo khai kâng rêng bawk a (Num. 21:9); chuti ang chuan amah pawh thing kawkalhah khaikânin a lo awm ve ta a ni (Matt. 27:35; Marka 15:24&25; Luka 23:33;Joh. 19:18). Pathian khân rûl kha, “Anchhe dawngin i awm bîk ang,” a lo ti si a; chu vâng chuan, “Thinga khaikân apiang chu ânchhe dawng an ni,” tiin an lo ziak ve leh zêl bawk a ni (Gal. 3:13; Deut. 21:23). Chuti chuan hmeichhe thlahin rûl lû a tihthitlinna leh ani rûlin hmeichhe ke artui a tihthitlinna, indo tâwpna chu a thleng ta a ni.

17. Zawhna : Pathian emaw, Isua an ti emaw, Messia an ti emaw lo kal leh tûra sawi rîk(second coming an tih) te hi a tam hle mai a, engti anga ngaih tûr nge ni ang le?

 Chhanna      : A hmasa lam atân chuan Kristiante’n Isua hi Pathianah an ruat tlat avâng hian anni tân chuan ‘Isua lo kal lehna,’ emaw, ‘Pathian lo kal lehna,’ emaw pawh ti sela a sualna a awm chuang lo a, thuhmun renga ngaih theih a ni ang.

Tin, “Isua lo kal lehna,” tih thu Kristiante zînga a lârna chhan leh a ṭobul chu Judaism sakhua, Thuthlung Hlui hunah “Mesia a lo kal dâwn,” tih zirtîrna aṭanga lo kal chho zêl a ni a; Isua a lo lan khân Kristiante chuan Messia lo kal tûra an lo sawi, Bible-a lo lang kha Isua ngei hi niin an pawm thlap a, Judaism sakhaw zuitu zêlte chuan Isua chu Messia niin an ring thei lo a, Messia dang an la nghâk tlat a ni. Kristiante erawh chuan Isua chu Messia lo kal tûra an sawi (zawlneite sawi) kha niin an ruat thlap a, tichuan, tûnah chuan a lo kal vawi hnihna (second Coming) chu an nghâk mêk thung a ni. Bible-ah hian Thuthlung Hlui leh Thara mi belh khâwmin Lalpa lo kal lehna tih ziak hi vawi 1855 vêl lai a awm a, chhui tham ngial a awm a ni.

Kan sawi tawh ang khân Kristiante chuan Judaism zirtîrna aṭanga an rin dân hi an lâk chhâwn a ni a, Judaism zuitute pawh hian Zoarastrianism zuitute rin dân aṭanga an lâk chhâwn a ni ve leh bawk a ni. Zoarastrianism zuitute zirtîrnaah chuan, Pathian Soyashan chu khawvêlah a lo kal dâwn a, a lo kal hunah chuan khawvêlah hian inremna a awm ang a, tumah an indo tawh lo ang, tih a ni.

18. Zawhna : A nih leh chu Zoarastrianism ringtute’n an Pathian Soyashan lo kal tûra an rinna chu engtia Judaism ringtu Israel-te chuan lo la chhâwng ve ngawt thei nge an nih mai le?

Chhanna      : Israel lalram pumkhata awm ṭhin chu lalram hnihah an inṭhen a, an chak ta si lo a, Lal Solomona thih hnu kum 200 vêlah chuan Israel lalram (hmar lam lalram) zâwk chu Assuria chuan a rûn a, hetah hian hnam 10 an chêng a; hnam 10-ho chu salah an hruai fai ta vek mai a, hnam 10 bo tate (The lost of ten tribes), tih an ni ta. Chutah lalram chhim lam zâwk, Juda lalram chu hmâr lam lalram an rûn aṭanga kum 160 hnu chuan Babulon chuan a rûn ve thung ta a. Juda mi tam tak salah an hruai a.

Israel (Juda) te chuan an rama an awm lai kha chuan an Pathian chu Palestina ram Pathian chauh niin an ring a; mi rama an awm hnuah chuan an Pathian chu hmun tinah awm ve ta niin an ring a ni. Babulon chuan Israel ram leh Judai ram an hneh hnu chuan an hlim hle mai a, mahse Juda lalram an chhut chhiat aṭanga kum 50 vêl a liam meuh chuan Persia mite’n rawn rûnin an hneh a, an awp bet ve leh ta thung a, an Juda sal hawnte chu Persia mite chuan an rochung ta nghâl a ni.

Juda mite chu Babulon mite’n an hneha an awp lai chuan hrehawm an tiin an ram leh an khawpui Zion chu an ngai êm êm mai a, “Zion hla min saksak rawh u,’ te an ti ṭhîn a ni âwm e. Zion an ngaihzia hlaa an phuah te chu Sam nambar 137-naah hmuh theih a ni. Persia mite awpna hnuaia an awm hnu chuan Juda hnam chu an tirethei ve lo a, an lo  zalênin hêng Persian mite nên hian an inṭhian ṭha hle a ni.

Persia mite chu Juda-ho chungah an ṭha êm êm a, an lal Cyrus phei chuan lalram din pawh a phalsak ta hial a. Juda mite chuan Persia sakhua aṭangin thil tam tak an chhar chhuak a ni. Persia mite hi Zoaraster-a zirtîrna pawmtute an ni a, Juda mite sakhua pawh a danglam ta tial tial a, Persia mite sakhuaa an rin dân la kai vein, Pathian chu hmun tinah awm anga an ngaih ṭhin kha tûnah chuan Pathian pakhat chauh awmin an ring ve leh ta a, “Messia a lo kal dâwn,” tih rin dân an lo nei tel ta bawk a ni. Messia chu Juda sakhuaah chuan lalram thar ropui tak he khawvêlah din tûrin a lo kal dâwn tih rin dân a lo piang ve ta. Persia sakhuaah chuan Zoaraster-a zirtîr dân angin Pathian Soyashant chu a lo kal dâwna rinna a awm a ni.

19. Zawhna : Tûnah hian Judate chuan Messia chu an la beisei reng ang em?

Chhanna      : An beisei a ni mahna. Persia sakhua rin dân ang deuh a Messia lo kal tûr an beisei laiin Isua kha a lo piang a, kum A.D. 6 vêl khân a ni âwm e. Judaism sakhua siam ṭhatna hna rawn thawk a, a rawngbâwl dân chu chanchin ṭha ziaktu mi palite’n an sawi ṭeuh mai. “Hman laia mite chuan, ‘Chuti ang khati angin tih tûr,’ an ti a; kei erawh chuan ka ti a che u…,” tiin zirtîrna danglam tak a chhâk chhuak a ni. Chu Isua chu amah zuitute chuan Messia ngei a niin an pawm a, amah pawhin Messia niin a inchhal bawk a. Mahse Pharisaite leh Sadukaite leh anmahni zirtirna hnuaia awmte chuan Isua chu Messia ni theiin an ngai lo.

Isuan amah thing kawkalha an khenbeh tûr thu leh a thih tûr thu a sawi a, “Kei, lei ata khaikânin ka awm chuan, mi zawng zawng ka hîp ang,”(Joh. 12:32) a han tih te chuan Messia a nih an ring lo deuh deuh a. “Messia,” tih hi Hebrai ṭawng a ni a, Grik ṭawng chuan, “Krista,” an ti a, “Hriak thiha,” tihna a ni âwm e. Anni chuan Isua chu Messia (Krista) lo kal tûa an nghaha chu ni theiin an hre lo a, an hnial bap bap mai a. “Dân lehkhabuah te pawh Krista chu chatuana a awm tûr thu ziak a ni vek alâwm,” an ti tlat a ni (Joh. 12:34; Isaia 9:7; Sam 110:4; Ezek. 37:25; Dan. 7:14).

Chutichuan Isua chu Krista (Messia) ni tûra an ngaih loh avângin Messia lo kal hun tûr chu an nghâk reng a. An hmêlmate’n Jerusalem kulh te an tihchhiat hnu daih khân Messia chu a lo kal dâwn hnaiin an hria a, chutih laiin Kristiante pawhin Messia (Krista) lo kal lehna (lo kal vawi hnihna) an la nghâk mêk bawk a. Hetih lai hun vêlah hian Europe khawmualpuiah chuan indona a thleng fo a, Juda mite chu indona tuar nasa ber an niin an sawi ṭhin. Ram hrang hrangah an tlân darh a, Messia an beiseina chu a lian hle. Heti anga indona avânga Juda mite’n harsatna namen lo an tuar lai leh chhandamtu tûr Messia beisei êm êma an nghah lai hian “Messia ka ni,” lo inti tawk  tam tak an awm ṭhin a; chûng zîngah chuan Smurna khuaa piang (A.D. 1626) Shabatai Zevi chu a rawn lâr chhoin zuitu pawh a ngah hle.

Chhandamtu Messia an nghahhlelh êm avâng chuan a lo thlen hun tûr chu an chhût  sup sup a, an chhût chhuah dân chuan kum 1666 A.D. a ni. Judate chu kum 1666 A.D-ah chuan Jerusalem khawpuia hruai khâwm tûrin an inngai a, an ring êm êm mai a ni. Mahse kum 1666 A.D a lo thlen meuhah chuan Jerusalem-a lût ta lo chuan Constantinople lamah a kal ta daih mai a ni. Judate beiseina zawng zawng chu a thlâwn leh zo ta a ni.

20. Zawhna : Kristiante’n Krista lo kalna chungchang thuah hian beisei ve dân an nei em? A lo kal hun tûr chhût vena an nei rêng em?

Chhanna      : Nei e. An chhût chhuah dân chuan Mosia lehkhabua khawvêl siam zawhna kha Dr. Livefoot-a leh James Ussher-a te chuan October ni 23/26 B.C. 4004 niin an sawi a. Petera lehkhatawnah khân, “Lalpa tân ni khat chu kum sângkhat ang, kum sângkhat pawh ni khat ang,” tia a lo sawi âng khân (2 Pet. 3:8) Pathianin ni ruk chhûngin thil engkim a siam zo a, ni 6 chu kum sângruk angin an chhût ta a. Chuti anga chhût chuan B.C. 4004 leh A.D 2000 chu kum 6000 a lo tling a, kum 1994 October ni 23/26 chu kum sâng lalram lo lan hun niin an ruat chiah a. He kum sâng lalram lo thleng tûra an nghah hi an lo hmuak nasa hle a ni awm e, a hun leh ni a lo hnai tial tial a, khawthlang lam ramah chuan mi ṭhenkhatte phei kha chuan special cake te pawh an lo siam lâwk ṭeuh mai a ni âwm e. Mahse a hun leh ni 23 October, 1994 a lo thlen meuh chuan khawvêl chu danglamna rêng awm loin an kum sâng lalram chu a lo thleng ta si lo a, a reh vung vung ta mai a. A tûk tûk leh lawk ni 26 October pawh chu engmah a ni ta chuang si lo a. An beiseina pakhat chu a thlâwn leh ta.

Beiseina dang an la nei, mi tam tak beiseina thlâwn tawh mah sela, beiseina dang a la awm a ni. Nostradamus-a, America ram zâwlnei  ang hiala mi ṭhenkhatte’n an ngaih chuan hma lam huna thil lo thleng tûr a hriat lâwk theihna dârthlalang mûm khai aṭangin Adolp Hitler-a chanchin tûr pawh a sawi lâwk dik thlap niin an sawi a, a thil hrilh lâwk tawh rêng rêng chu thlêng dik lo a la awm lo hialin mi tam tak chuan an sawi a ni. Nostradamus-a chuan a hrilh lâwk dân chuan kum 1999 thla 7-naah khawvêl a tâwp ang a, kum sâng lalram chu Krista hoa din tûr niin a sawi a ni awm e. Mahse chu pawh tûnah hei kum 2000 chuanglai khawvêl chu a kal ngaiin a kal leh ta. Kum 1999 July thla a han pelh leh hnu khân Kristian tam takin, “Lalpa lo kal leh hun tûrah tu mahin a ni leh a hun tûr sawi lâwk theih a nih lohzia, ‘Pa chauh lo chuan, Vâna Vântirhkoh pawhin, Fapa pawhin an hre lo’ tih a ni a, hriat kan tum phêt hi kan ti dik lo a ni. ‘Kum 2000 aia rei ka thang lo ang,’ a ti chauh a nih kha,”  an ti a. Mahse, ‘Kum 2000 aia rei ka thang lo ang’ tih ziak hi Bible-ah kei chuan ka la hmu ve hauh lo mai, vawi thum vêl Thuthlung Hlui bung bul ber aṭanga Thuthlung Thar bung tâwp ber thlengin ka chhiar chhuak ve tawh a, Apocripha bu nên lam.

Chutichuan tûnah chuan mi tam tak chu an beidawn tawh hnuin a la beidawng ve lo chu tam tak an la awm cheu tho a ni. Chûng mite chuan Bible bung  leh châng khawii lai lai emaw ṭanchhanin Messia (Isua) lo kal leh tûra ngaiin beisei takin an la nghak fan fan a, ṭâm leh hri lêng ilo te, indona thâwm thang vêl te leh thu mak pui pui an han hriat thar deuh apiangin, “Isua lo kal hnaih tawhzia tilangtu a ni,” an ti zêl bawk a ni.

21. Zawhna : A nih loh leh, a lo kal leh tûr thu hi Bible bung leh châng tam takah a ziak si a, chu chu nangin eng nge i ngaih dân le?

Chhanna      : Bible-in Isua a lo kal leh tûr thu a ziak hi hmun 1850 laiah a awm a, chu chu tak takah lo pawm ve dâwn pawh ni ila, a lo kal leh tak tak anga ngaih theihna tûr pawh Bible aṭang thoin chhui theih a ni a, Bible-in Isua hi a lo kal leh tûr thu a sawi dik a nih chuan, a lo kal daih tawh pawh a tih theih ve bawk a ni.

22. Zawhna : Isua khân thu a hrilh ṭhin lai khân, “ I lo kal lehna leh khawvêl tâwpna chhinchhiahna chu eng nge ni ang, min hrilh rawh,” tiin zawhna an pe a (Matt. 24:4). Isua chhânna kan hmuhah chuan, “He ram chanchin ha hi hnam zawng zawng hriattîirna tûrin khawvêl zawng zawngah hrilhin a awm ang; chu mi zawhah chuan tâwpna chu a lo thleng ang,” a ti a (Matt. 24:14). Tunah hian khawvêl ram kilkhâwr ber ber pawh ram chanchin ṭha chuan a luh chilh kim ta viauin Kristiante chuan an hria a, Isua pawh hi a lo kal ṭêp tawhin an ngai a ni. Chuti ni sela, nang lahin, “A lo kal tawh anga ngaih theihin Bible-ah a ziak ve bawk niin i sawi bawk si a, a inkâwlkalh hle mai a!

Chhanna      : A ni khawp mai ti rawh. Engpawh ni sela, “… Hnam zawng zawng hriattîr tûrin khawvêl zawng zawngah…,” tih a ni a; hei hi hriat chian ngai lai pakhat a ni tlat mai.

Hnam zawng zawngah hriattîrna tûrin….,” tih kha Israel hnam zawng zawng, hnam 12-teah ngaih tûr a ni a, “…..khawvêl zawng zawngah….,” tih te pawh hi Israel ram khawvêl  zawng zawng a sawinaah khuan ngaih bawk tûr a ni. Hnam dang a kâwk tel ve lo e, a chhan chu, “…Mihring Fapa a lo kal hmain  Israel khuate chu in fang chhuak lo ang,” a ti tlat si alâwm (Matt. 10:23).

23. Zawhna : Chuti chu a va buai ta ve? Ngaih dân tûr hriat thiam a har dâwn tlat tain ka hria. “Khawvêl,” a tih chu Israel ram chauh a ni tih chiang lehzuala hriat theih dân a awm em?

 Chhanna      : Awm teh rêng mai. Chiang taka hriat theihna a awm a ni. Heti angin:-

Pakhatnaah chuan, Isuan a zirtîr sawmpahnihte a tirh chhuah lai khân (Matt. 10:5; Marka 6:7; Luka 9:2) heti hian thu a chah a; “Jentailte kawngah kal suh ula, Samari mite khua rêng rêngah pawh lût suh ang che u; amaherawh chu Israel hnam berâm bote hnênah chuan kal zâwk ang che u,” tiin (Matt. 10:5-6). Helai thu hi uluk taka chhût tûr a ni. Israel ram pâwn lam an dai vaih chuan, Israel ram a ni tawh lo a, mi ram a niin hnam dang, Jentai-lte ram a nih tawh avângin Jentail-te kawng an rah a ngai lo thei dâwn lo a, chu chu Isuan a remti lo a, “Jentailte kawngah kal suh u,” a ti a ni. Tin, Samari mite hi hmasâng huna Juda hmeichhia hnam dang pasala neite thlah kal zêl kha an niin an sawi a, Judaho chuan an ten hle a ni. Chuvâng chuan an khuaah pawh Isuan lût lo tûrin a chah a ni. Hei hian Isua thu sawia, “Khawvêl zawng zawngah…,” a tih khân a huam zau lohzia a tilang a ni.

Pahnihnaah chuan, Isuan Tura leh Sidon bial te a fan lai khân hmeichhe pakhat chuan a fanu ramhuai man tidam tûrin a ngên a (Matt. 15:23-27); he hmeichhia hi Marka chuan Grik mi nia a sawi laiin (Marka 7:26-28). Matthaia chuan Kanaan hmeichhia niin a sawi thung a (Matt. 15:22), Israel mi chu ni chiah lo mah sela, Grik leh Kanaan hnam chu thlahkhat tho chu an ni e. Heta Isua chhânna han en hian hnam rilru a pu lian hle a ni tih a lang thei. “Israel hnam berâm bo hnênah lo chuan tirh ka ni lo e,” tiin a chhâng a ni (Matt. 15:24). Mahse hmeichhia khân a ngên ngawl ve hle a, a ûm zui zêl a, Isua chuan, “Fate chhang lâksak a, uite hnêna paih chu, a mawi lo e,” a han ti leh ngat a (Matt. 15:26; Marka 7”27). Hetah hian Judaho rilru chu Isuan a thai lang chiang hlein a hriat theih âwm e. Judaho chuan Jentail mi chu Uicho ang lekah an ngai tih a lang reng a ni. He thu hian chanchin ṭha hrilhna tûr atân hian Isua lo kal leh hma chuan Israel ram leh Israel hnamte chauh a huaptîr rih a ni tih a lang chiang hle bawk a ni.

Pathumnaah chuan, “Kaisara Augustan khawvêl zawng zawng hming ziak tûr thu a pe a,” tih Bible-ah kan hmu leh a (Luka 2:1). Kaisara Augusta chu Rom ram lalber (Emperor) hetih hun B.C 6 vêl lai hian a ni a, hetih lai huna ram awp zau ber chu Rom hi an ni mai thei a. Rom lalber chuan a ram awp chhûnga chêngte chhiarpui (Census) bei tûrin thupêk a chhuah ni ngei tûr a ni. Rom lalram ropui lai ber a ni a, he mi hun hma hian Greece lalram chu a lo ropui hle tawh a, lalber Alexander Liana chuan India ram pawh rûnin a lo han hneh tawh a ni. Chu mi hma lehah chuan lalram ropui tak Media leh Persia hnam hotu lalber, Lal Ahasuera a lal laiin India ram hi an lo han awp tawh bawk a ni tih Bible-ah ngei pawh a lang nghe nghe a (Estheri 1:1). He mi thu vek hi Apocripha bu lamah pawh kan hmu thei bawk a (Esth. 1:1). Apocripha bu lamah chuan lalber Ahasuera hming hi “Artezerzia” tia dah a ni a. Greek ṭawngin B.C120 dâwn vêlah lehlin a ni.

 Chutih hun lai deuh tawhah chuan hêng lai lalram lo dingte hian India chu an lo hre bel tawh a nih si chuan, B.C. 6 – 4 vêla Isua pian hun laia khawvêl zawng zawng huapa chhiarpui an neih chu Indian History lamah te a va lang ve si lo ve, kan tih chuan, hetih hun laia an khawvêl chin chu Rom ram awp chin chauh a ni a, khawvêl pum lem (Globe) a khawmual kan hmuh zawng zawng hi chu a huap zo lo nasa tih a lang reng a ni; hei hian an khawvêl sawi hi a zîmzia a tilang chiang hle a ni.

 Palinaah chuan, khawvêl zawng zawng chu Nova hun laia tuilet chuan a chîm a, tlâng sâng zawng zawng pawh tuiin a khuh zo vek anga an sawi hi (Gen. 7:19-24; 2 Pet. 3:6) khatih lai huna khawvêl an sawi kha a zau lo hle a ni tih hriat a ngai leh a ni. Khâng lai ram, Asia Minor vêl khu khawvêla hmun hniam ber ber lai a ni a, Tuipui Thi (Dead Sea) phei chu khawvêla hmun hniam ber a tling hial a, tuifinriat zâwl tâwk aia hniam zâwk a ni nghe nghe a, chuvângin tuilêt chuan khûng lai ram chu a chîm pil hma hle ang tih a rin theih nghal a ni. Chuti chu a nih avângin he tuilêtin khawvêl pumpui chîm ang hiala Bible pawhin a sawi hian hetih hun laia an khawvêl sawi hi a zim hle a ni tih a tilang a ni.

24. Zawhna : “Mihring Fapa a lo kal hmain Israel khuate in fang chhuak lo ang?” (Matt. 10:23; Tirh. 1:4; Luka 24:49) a lo tih ve bawk si chuan, Mihring Fapa Isua lo kalna chu eng hun lai kha nge ni ta ang le?

 Chhanna      : Isua chu thing kawkalha khenbehin a thi a, an phûm a, a tûk thum tûkah a tho leh tih Bible-ah kan hmu a. Chutah mi tuteemaw hnênah a inlâr ṭhîn a, chu mi hnu chuan Vâna a lâwn tâk thute chu chanchin ṭha buah kan hmu hlawm a ni; a tak tak a ni emaw, ni lo emaw chu thu hran ni sela.

Chutichuan Vâna a lâwn hnu khân a lo kal leh ta a, a lo kal lehna chu Thlarau Thianghlim a lo thleng a, chu chu a lo kal lehna anga a sawi dân pakhat chu a ni.

HRIATNA DIK CHU HNAM DAMNA, BUMA AWM CHU HNAM BONA

$
0
0

Zo Hnam aiin Adama a naupang zawk :

Bible kum chhûta chhui mite chuan Evi Ieh Adamate kha BC 4004 (sangli leh pali) laia mi kha a ni tih an chhui chiang em em mai a. Tunah hian AD 2015 a lo ni Ieh a, chuti a nih chuan Evi Ieh Adamate chu tunhma kum 6019 vel a mi kha an ni a.

Keini Zo hnamte hi kan hnam chhuitute chuan BC 5000 khan China ram Yunan Province leh Shan State ramri bul Lungleng, Lungtian, Thakthing khua­ahte khian an lo cheng tawh an ti a. Chuti a nih chuan tunah AD 2015 a lo ni leh a. Chuvangin, tunhma kum 7015 khan an lo awm tawh tihna a ni a, Evi leh Adamate pian hma kum 996 khan China-ah kan lo cheng tawh a nih chu. Khi mi piah lamah khian Russia mithiamte khan kum 1977 khan Siberia (Russia) ram vawtah khian nausen thla 6 mi vel hlum bêI chhûnga awm an hmu chhuak a, tun lai thiamna hmangin engtia rei nge ni tawh an han endik a, tunhma kum 1,20,000 (nuaikhat leh singhnih)-a mi kha a ni tih an hre thei a. Keini Zo hnamte hi nausen hlamzuiha thi, hlum bela indah thin hnam kan ni. He nausen hlum bêla awm pawh hi Zo hnam chhinchhiahna pawimawh taka awm a nih avangin kan pi leh pate sulhnu ngei niin a lang. Chuti a nih chuan tunhma kum 1,20,000 khan Sibera (Russia) ramah kan lo cheng tawh tihna a ni. Evi leh Adamate pian hma kum 1,19,981 khan kan lo awm daih tawh a nih chu.

Kan chhak Burma rama chêng hmasate chu tun hma kum 4,00,000 (nuai Ii) khan an lo chêng tawh a, kum 20,000 (singhnih) khan pûk bangah milem an ziak daih tawh. Kum 6,000 (sangruk) vêl kha chuan buh an lo chîng tawh a ni. Evi leh Adamate pian kum vel kha chuan Burma ramah chuan buh an lo ching tawh a nih chu.

India history kan en chuan tunhma kum 10,000, (singkhat) kal ta: Evi leh Adamate pian hma kum 4,000 (sangli) vel khan Andaman thliarkarah an lo pem lût tawh a, lawngte pawh an lo siam daih tawh a ni

He kan chênna khawvêl hi a reiin a upa em em tawh niin a lang a, khawvêla nunna lo awm ṭan hun leh lo awm dan hi mithiamte chuan an chhui nasa em em a ni tih kan hria. “Organic Evolution Theory” ngaihdanah chuan kan lei hi kum tluklehdingawn ruk (6 billion)-a upaah an pawm a, he khawvêla natna hlauhawm ber zinga mi Cancer-te pawh hi hman laiin Egypt-ah chuan a lo hluar hle tawh a ni. Egypt-ho hun hma daih tawh khân Dinasour ruhro aṭangin Cancer vei ruh a ni tih an lo hmu chhuak a, chu ruhro chu a rei zawng an han chhût a, kum maktaduai sangruk leh sawmruk paruk kal taa mi kha a lo ni tih an chhût chhuak.

Bible thawnthu Evi leh Adama-te mihring hmasa ber anga ziaktu Mosia khan Egypt ram lal Pharo hnena a awm laiin Aigupta mi a vaw hlum a, Pharo chuan a hriat veleh thah a tum a, Mosia hlau chu Median ramah a tlan bo a, tichuan Mosia chuan apian hma kum 2,000 (sanghnih) vel aṭanga ziak ṭanin Bible thawnthu hi a han ziak chhuak ta a. A hmaa kan tar Ian tawhte han thlir kir chuan Bible kum thawnthu hi sakhaw bu dik lo thei loa han pawm hmin thlap tur chuan maimitchhing chunga awih ngai a nih hi, mit, meng chung chuan a hnaivaiin sawi mam chawp a ngai nasa em mai a, thil tak hriatna hrawk a fah tlai zo meuh lo zawng a nih hi.

Evi leh Adamate hun hma hian khawvêl hian hun rei tak a lo hmang tawh tih chu a lang chiang hle. Mihringte leh ramsate hian eng anga rei nge khawvêl an lo Iuah tawh hriat phak rual a ni lo a. Judate thlahtu Evi leh Adama aṭanga mihring lo awm ṭan a, khawvêl mihring zawng zawng an thlah ni veka han pawm hmin thlap mai chu hriatna dang zawng zawng muthilhtir ngawt loh chuan pawm ngaihna awm hlawl lo thawnthu mai a ni.

Evi leh Adama-te hun lai hian an chhungkua ni Io chhungkaw dang awm Bible-ah hian a sawi chiang hle bawk. An fapa upa zawk Kaina khân a nau Abela a that a, chu vâng chuan Eden chhak lam Nod ramah Kaina chu a pem a, nupui a han nei a. A nupui chhûngte hian nu leh pa, pi leh pu chu an nei ngei dâwn a; chuvangin, Evi leh Adamate hi mi zawng zawng thlahtuah chuan pawm chi an ni lo. Bible thawnthu ring mite chuan mihring thihna lo awmte hi Evi leh. Adama bawhchhiatna vangah an ngai a, anni hun hma hian mihring tam tak leh ramsa tam tak an thi tawh. Java thliarkara mihring luruh an hmuhte kha tunhma kum maktaduai riat (80,00,000)-a mi tawh a lo ni a. Adama-te bawhchhiatna avanga thihna hi Io awm a ni rêng rêng Ia.

Engkimte siamtu Pathian chunga mi Chung­khuanuin khawvêla a siam mihringte Ieh thil nung zawng zawng hi a siam tirh aṭangin dam hlen (thi lo) tûra duan a nei Io hrim hrim. Thihna hi Khuanu ruat sa a ni. Bawhchhiatna avânga thih emaw bawhchhiat Ioh chuan dam reng emaw lam a ni awzawng lo.

Tin, a reng thuin Bible thawnthu hi han belh chian tak tak chuan a lem em em nite pawhin a lang. Mihring hmasa ber Adama a han siam khan leia vaivutin a siam a han ti a. Tun lai vaivut nen a inan chuan vaivut chuan mihring chu a siam thei hauh lo ang. Hlum chuan a siam theih mai thei, eng pawh nise, a hlum sawk Iai kha tu nge maw lo hmu ang le? Zeldinna a ni mai Io maw? A siam dan chu awih maw, awih lo maw chu thudang.

Pathian khan Adama amah chauha a awm kha tha a ti Io a, ramsa zingah khan a kawppui awm a hmuh loh avangin Adama chu tui takin a muthilhtir a, a muthilh Klan chuan a nakruh a phawi a, chu chuan hmeichhia a slam niin a inziak. Adama siamtu hi Pathian ni ve ngei tur a ni a, Adama kawppui tur ramsa zingah hian a han zawng phawt ni tur a ni. “Ramsa zingah a kawppui awm mi a hmuh loh avangin” tiin Bible-ah a inziak a. A Siamtuin mihring kawppui tur ramsa zinga han zawn chu a thil siamah a chiang lo nge, a Siamtu a tar deuh tawh a, thil a hre chiang tawh lo zawk? Mihring kawppui tur ramsa zinga han zawn chu mihring tan pawh a nuihzatthlak deuh zawng a ni. Engkim siamtu Pathian tih a nih ring tak tak a maw?

Bible thawnthu thil tak tak anga han pawm hmin thlap mai tur chuan mipa nakruh hmanga minu han siam chu vawk pa nakruh aṭang hian vawk nu a siam ve ang em le? Rannung pa zawng zawng nakruh aṭanga a nu hi siam a ni ve ang em le? Chung zawng zawng han suangtuah zui chuan a nuihzatthlak hle mai a, naupang inkhuallemna hmuna kal a, thut khawmtir a, sawi mai mai atân a inhmeh tawk hmel viau mai.

Chu mai a ni lo. Eden huan lai taka theirah han dah a, a dahtuin mihring ei a han phal lo tlat mai te, tu ei atâna han phun kher kher nge maw ni. An ei vaih chuan a dahtupa dan bawhchhiatna, misual nih maina tur a nih vei nen. Chutih laia Pathianin ei a phal lo tih ‘rul’ ber kherin a lo hre ru a, ei tura Evi a han thlem ta mai laite nen. Hetih hun laia rul hi a changkâng hle mai. Mihring a han be thei mai chu a tawng thei tihna chu a ni phawt mai a. Rul thu awiha Evi`n an ei mai lai leh Adama a pe ve a, an han ei dun ta mai chu Pathian nêna an inmihrannaah puan ,a ni lehnghal. Pathian thinurin rul chu anchhia a Iawh a (Pathian chu anchhe lawh chi a ni emaw ni!), ” Tuna chinah bawkvakin i kal tawh ang a; i chaw atan vaivut i ring tawh ang,” a ti a nih kha. Ngun taka han ngaihtuah pawh ngai loin Evi a thlem hma hian rul hi engtin tak kal ang maw? A mei hmawr hian a kal em ni ang le? Ate si, a sei bawk si, a tawng thei leh zel nen.

Heng thu hi Pathian thutak anga patlingin han pawm a, tih tak tea han awih tur chuan kawng engkima kan Pa rinin min bum a nih ngawt loh chuan awi hmin thiam theih reng reng loh thawnthu, bum fel nih tawh hnu chuan a kawi a ngila awih veknaa tluk luhna mai zawng a ni. Hetiang Bible thawnthu han chhût hian, sakhaw bua han pawm bur mai hi chu a thu awihthlak lam hrat zawng a ni. A thu hrimah, Evi leh Adama bawhchhiatna hi lo awihsak lo pawh ni ila, khawvêl mihring zawng zawng thlahtu an ni lo reng reng a, Juda hnam thlahtu an ni mai a, an thlahtu tihsual chu an thlahten an tuar tûr a ni mai zawk. An thlah ni ve reng reng lo keini Zo hnam te, African te, Japanese-te leh khawvel hnam hrang hrangten Pathian laka kan bawhchhiatnaa lo pawm ve ngawt mai chu, Pathian remruat a nih ngai chuan chu Pathian chu a rem hre lo ngawt mai. Mi pangngai tâna han awih hmin chi miah loh rem han ruat chu. Evi leh Adama tihsual mawh kan phur ve awzawng lo tihah hian thangharh zawk ila, Judaten an thlahtu tihsual mawh an phurh chu i itsik lo mai ang u, kan tel ve lo e.

Khawvel hnam tinte hi siamtu Khuanuin a tir aṭanga hnam nia min din hran vek kan ni a, mi pakhat thlah pung zêl kan ni lo. Hnam tinte hi a hran theuha min din vek kan ni. Keini Zo hnamte pawh hi Evi leh Adama thlah kan ni rêng rêng lo. A tir aṭangin hnam niin min din a, Evi leh Adama bawhchhiatnain a chim phak loh hnam kan ni. Zofate zingah Bible ziak ring mi thenkhat phei chu an vawr a hniam khawp mai, Ephraim leh Manase thlah nia lo inpuh lût an awm nual a, anni hun lai hi Israel history ziaktu lar ber zinga mi John Bright-a chuan BC 1300 atanga BC 1700 inkara mi an ni tiin chiang takin a ziak nghe nghe. Mizo history ziaktu B. Lalthangliana chuan BC 2000 lai khan China hmar thlang Tibet hmarchhak Iaiah khian kan chêng a ti a, chuti a nih chuan Ephraima-te pian hma kum 3000-ah kan lo awm tawh a nih chu. Mahni aia naupang thlah nih dan chu a awm kher lo ang.

Isua khan “Israel hnam zinga beram bo hnenah Io chuan tirh ka ni lo” a ti a, Zo hnam mi thenkhat chuan ‘keini Zo hnamte hi Israel beram bo chu kan ni,’ lo ti tawk an awm nual a. He Zoram hi lsua pian hmain kum 140 lai kan lo Iuah hman tawh si, BC 140­ah Zoram hi a lut hmasaten an thleng tawh a ni si a, AD 1-na velah Isua a piang chauh lawi si. He Isua hian Zo ṭawng hmang loin Israel ṭawng vek a hmang a ni awm lehnghal a, bo zawng tur, bo ve lo rama bo zawngtu pian tlat leh mahni aia naupang thlah han nih tlat mai chu a lem lu lam deuh zawng a ni. Fiamthu thawh nan a tawk viau lo maw!

Isua hi dawt sawi ching a nih loh chuan, “Israel hnam zinga beram bo hnenah lo chuan tirh ka ni lo e,” (Matthaia 15:24) a ti fel nalh a, Israel hnam zinga mi ni reng reng lo keini Zo hnamte hi engtin nge Israel hnam zinga mi beram bo kan nih teh lul ang? Chu mai bakah, ‘Isua chu kan tana lo kal a ni’ tih ve ngawt pawh amah dawt sawi chînga siamna mai chauh a ni. “Israel hnam zinga beram bo hnenah lo chuan tirh ka ni lo e,” a ti chiang kalh a ni lo’m ni? Isua hian amah tirtu tirhna hi a hre chiang khawp mai, dawt sawi ve mai mai mi a nih erawh chuan “Kan tan pawh” tia lo inzeh luh ve hram hram tumte chu a mak lem lo ang chu.

Isua hi Kristiante hian thudik hlâwm, engkim siamtu Pathianah hial an ngai niin a lang ber a, Isua ṭawngkam anga Bible-a an ziah Ian hi an phuahchawp nge ama ṭawng an ziak chhawng tak tak? Isua chuan, “Ka hmingin eng pawh in dil apiang chu ka ti zel ang” (Johana 14:13) a ti fel thlap a. Hei hi a tak tak ni se chuan Damdawi In hi a ruak vek ang a, Jail a ruak vek ang a, kan ramah hian eirukna pakhat mah a awm hauh lo ang. Isua ṭawng tak tak ziah chhawn a nih chuan Isua aia dawt sawi nasa hi an awm dawn em ni? Isua hmingin kristian zawng zawngin in dil luih luih a, tihin a awm reng reng si lo. Kum 100 chuang dil a ni tawh a, kan hnam kan sual tial tial, mahni ṭanghma haina ramah Isua hoin kan tawlh lut puk puk mai a nih hi. Ka hre sual palh em ni zawk, Israel hnam zinga beram bo hnenah tirh a nih ang hian, heng beram boho hi chuan Isua hminga an dil chu a lo tihsak zel zawk em ni ang le.

Bible leh Nazaret Isua hmanga Zoram kum 100 chuang enkawl a nih hnu hian, kan hnam hian a ṭhat­pui chuan reng reng loh avang leh kan ram tel lo leh kan hnam tel Io sakhua a nih avangin eng kan anpui thei lo a nih hi. Hnam khat lungrual taka pheikhai khata kan kal ṭha lai min phet darh vektu Bible sakhaw buah kan han hmang a, he Iehkhabu aṭang hian pawl hrang tam takah min ṭhen darh a,, chhungkua pawh min ṭhen darh rum mai a ni. Kan hnam tan chuan a va han tha lo teh lul em! Zoram ziah tel rêng rêng lohna bu a nih avâng hian Mizo Bible ringtu reng reng chuan Zoram hi Pathian thu niin an hre thei lo a. Zo hnam hi Pathian thu kan ni tih an hre thel lo bawk a, kan ram leh hnam chu khawvel thilah vek an ngai a, Zoram aṭanga Israel ram zin tur reng reng chuan ‘ram thianghlim ka fang dawn,’ an ti zel bawk. Pathianin a piantirna leh chen

nâna a pêk Zoram chu ram bawlhhlawhah an chantîr a, indo chawlh reng reng Iohna ram Israel ram chu ‘ram thianghlim’ an ti nelh nelh mai a ni.

Mahni ram leh hnam phatsan sakhua chu hnam hmelma sakhua a ni. Zo hnahthlak zawng zawngte u, sakhaw awmzia ka han hrilh ang che u; Ram Ieh hnam leh sakhua hi ṭhen hran theih loh, pumkhat chu a ni. Kan ram, Zoram Ieh kan hnam, Zo hnam leh min siamtu Pathian Chungkhuanu inkawp tlatah hian kan sakhua chu a famkim si. Pathian (Khuanu)-in min dahna Zoram hi a leilung, thing, mau, lungpui, lui luang, thlifim leh boruakte nên vek hian Zofate tâna Pathian thutak lo lang chu a ni a. Kan hnam, Zo hnamte hi Pathian (Khuanu)-in a duh taka a dinte kan nih avângin Pathian thu kan ni bawk. Ram pawi khawihtu hian Pathian pawi a khawih a, hnam pawi khawihtu hian Pathian pawi a khawih a ni. Ram ṭhatna tura thawktu hian Pathian tân a thawk a, hnam ṭhatna tura thawktu hian Pathian tân a thawk a ni. Ram Ieh hnam phatsantu hian a siamtu Chungkhuanu a phatsan a ni.

Zo hnahthlak zawng zawngte u, mi ram leh hnam Pathianin a hruai dan sawi vak vakah hian kan Pathian thu a awm reng reng Io, mi hnam Pathian hmuh dan sawi chhâwn vak vakah pawh kan Pathian thu a awm hek lo.

Kan ram Ieh hnam pakhat mah chuan ve reng reng lohna lehkhabu Bible hi kan sakhaw bua Zofaten kan han pawm bur mai hi chu khawvêlah hian a aia âtthlâk a awm dâwn em ni? Bible-a inziak hmeh bel theih lai Iai kan ram sawina anga hnuh luh hram hram han tum ngawt maite hi a retheihthlak lu lam zawng a ni e.

Hawh u, Zo hnahthlâk zawng zawngte u, khawvel thil zawng zawngah Ieh Pathian thuah pawh, Israel lam kan hawi bansanin Zoram lam i hawi vek tawh ang u. Thusawitu zawng zawngte u, Israel hnam, ram Ieh an Pathian hmuh dan zawng zawng chang thlan (sawi) tawh loin, kan ram Ieh hnam ngat chang thlan (sawi) tawh zawk ang u. Tichuan, Zofate tâna Pathian thutak kan sawi a lo ni tawh ang. Chanchin hi Pathian thu a ni Io a, eng hunah mah a ni ngai dawn bawk hek lo. Nihna hi Pathian thu chu a ni a, nihna chu a ṭhiah theih reng reng loh bawk. Israel i ni lo a, Mizo i ni. I nihna hi kawl pawh hel chhuak Ia, i ni reng tho dawn. Israel ram khu eng hunah mah Zoram a ni dawn lo a, Zoram hi i ram a ni kumkhua dawn: I nun zawng zawngin Israel hnam Ieh ram khu hmangaih mah Ia, i tan eng mah a ni kumkhua lo ang. Pathianin a dahna che Zoram leh hnam hi i hmangaih chuan, a hlawkna leh a hlawhtlinna zawng zawng i têl ang a, Zoram leh hnam tân ‘Rinawmna leh Dikna’ chawi nun a ni tawh ang.

Aw zo hnam mipuite u, Pathian (Khuanu) ruata khawvêla lo piang i ni a, i tisa nunna mai ni lo, chhûng nung Nunna (chatuan nun) kha he khawvela in lo pian tirh aṭangin Chungkhuanuin a hlan (pe) nghal che u a; in tisa dam lai ngei hian Pathiana chhuak Nunna chu in nei fel nghal vek tawh; leilung pian hmaa Pathian chatuan remruat “Nunna” chu a ni e.

Pa rorelna a tlachhia

$
0
0

PA RORELNA TLACHHIA  :-) 

Ka hua che :
Mipa chu mipa a ni a, a bak zawng chu hmeichhia an ni. Tlangval ka ni a, nang chu nupui nei tawh pa i ni. Thil nihphung hi i hriatthiam loh avangin thil nihphung i hre fuh thei ta lo a ni ber e. Pa dinhmun ka la hriatthiam loh avangin i khawsakzia hi ka hrethiam thei lo. Hriatchian che ka chak. Min kaihruaitu pa te hian min kaihhruai tha tawk lo tehreng emaw ni heti teh nuaia kan ram hi a awm ka ti thin. Nute pawimawhna tam tak an sawi a, an pawimawh em em tih chu khawvel hriat a ni a, an la pawimawh zel bawk ang. D.L Moody-an “Ka nu ang hi nu zawng zawng ni sela chuan tan in awm a ngai lo vang” tiin hmeichhe pawimawhna a sawi a. Napoleon-a meuh pawhin “France ramin a mamawh ber chu nu tha a ni” a ti a. A dik e. A letling chiah kan ni tawh a, “Kan Zoram mamawh ber chu pa tha ka ti ngam ngat” kan rama nute hi chu an tha tawh lutuk a. Nu, hmeichhia chuti khawpa pawimawh te enkawltu chu an pasal te an ni, Bible min hrilh dan pawh a ni. Hmeichhe lu chu mipa a ni si a.

Ram ka thlir a, khawtlangah ka vak ruai ruai a, ka khaw hmuh chinah pawh hian kohhran leh khawtlang kalphung duh khawp lohna a lian ta hle mai. Sualna hrang hrang kan ramah a langsar tual tual a. Chu sualna chi hrang hrang chu a awmzia hriat a, engtia do a, a lo inven dan tur sawi ka tum lo. A pawimawh hmasa zawk, sualna hluar chhan bul ber zinga pakhat, chhungkaw kehchhia (Broken family) chungchang a ni. Setana hian – eng hmanrua nge a hman a, engti angin nge min phihawh tak tih hi pa ho huangah kan tarlang teh ang. Khawi zirbingna-ah mah hmu lo mah ila a tam zawk hi chu pa ho vang vek a ni tih ka chiang a, ka eizawnna leh ngaihven zawng a nih avang pawhin huaitakin ka sawi ngam bawk.

I muang lutuk :
Kum lamah chuan chhungkuaa upa zawk leh tawnhriat ngah zawk i ni ang. Kum lama upa nih avang emaw mipa nih vang emaw muang cherh chawrha thusawi ngawt hi patling nihna a ni lo. Hnathawhna leh mi hmin kawngah muang mar tak emaw, chet vel kawnga muang nih hi a tha ngai lo. Muang tih chuan ‘Tlai’ tih lam hi a kawk tel zel nia! I tlai tawh mah mah tihna a nih chu. Chhungkaw pa berin nunphung, nupui fanau mize inthlak leh hawiher in chik lo a, in hriatchhuah chuan in tlai vek tawh zel. Nupui ten fate mizia leh an thil chin tha lo thup theih khawpa an daikhalh thin che avangin ‘a tlai hman zel a ni’ ti raw? Nupui beidawnna leh beiseina, nunphung inthlakthleng hriatthiam loh avanga uire hi engzat tak awm ang maw? Chanchin thar leh thuthang, chhungkaw boruak ngaihven kawngah te hian i tuan a muang lu deuh a ni. Tu pa hian nge fate ngaihzawng leh fate sawnpai thu hre hmasa zawk thin che u? Chhungkua in ngaihsak lo a ni.

Tawng tlem nih ngawt hi a tha ber lova, a tul chauh sawi lah a tha ber hek lo. Chhungkua kawm nel turin tarkun nih hun i nghah chuan i tlai tawh ang. Thalaite ze milin hunbi chiar la, an ngaihthlak peih zawng zawngin tawngkam hmang ta che. Hre reng si hian an beng rawngah an khung theih tak loh hi. Technology leh a behbawm hi phak ang tawkin zir la, fate dai khalh nih chu a pawi lutuk lo a, nupui te daikhalh nih erawh a pawi thui thei hle a ni. Hre thiam tawk turin zir la, venpui rawh. A tlai hma hian i chhungkaw thlen chin tal chu hre ta che.

I tluk lo:
Tlukpui sawi dawn chuan pahnih sawi a ngai. Eng ang pawhin sawt chiam mah ila nu ho (hmeichhia) i tluk chuang lova, huat enah an en pawh ka ring lo. An hming pawh hmeichhia a ni a, hming dangin thlak pawh tum se hmeichhia an ni tho, Minu tih thlak tumna barah i khawn duh lo hi ka chhuang che (a te tham deuh mai pawh a). Pathianin hmeichhia A siam dan a hrang a; mipa nakruh atanga siam kha a nih avangin intluk lo a nih pawhin a mawh lo ve. Pathian pawh hian chuti teh ualin a dahsang lo a ni ang. Exodus 20.17 leh Deuteronomy 5.21 ah chuan “I vengte thawmhnaw awt suh” tih a ni a. Heta thawmhnaw tih hian an nupuite a huap a. An bungraw dang, chhiahhlawh, bawng leh sabengtung zingah chhiar tel an ni Ecclessiasticus 42.13-14 (Apocrypha) ah chuan “Mipa sualna chu hmeichhe thatna aiin a hlu zawk” a ti mauh mai (Mipa leh hmeichhia, Rev.Zokima, Aizawl, page 90)

Twashthri pathian hian hmeichhia a siam dawn a, a hmanraw tha ber ber hmang zo vekin, mipa a lo siam tawh si a. A awm chhun thil chi hrang hranga hmang lawr ta chiam a, pangpar mawina te, ni zung mawina te, rul vervekna te, sazupui titna te, arawn belhchian dawl lohna te, vaki hmul nemna te, lung sakna te, khawizu thlumna te, sakei kawlhna te, mei satna te, vur vawhna te, hmawlh kawihna te, hnim nghin/sawina te etc chawhpawlhin a siam a. Chu pathian chuan mipa hnenah a pe a, lawm takin hapta khat chhung chu a kawl a, a hlimpui thei hle. Hapta a ral a, a hlimna aiin a buaina a thlen tam ta zawk a. A mangang chuan pathian hnenah a pe kir leh a, mahse a tel lovin a awm thei lawi si lova, hlimna leh harsatna karah an chengdun leh ta a ni. (Mipa leh hmeichhia, Rev.Zokima, Aizawl, page 55). Thawnthu mai ni mah se hruaisual theiha in awm thin hi ka dem che u.

Hriatthiam an har a ni, hriat thiam loh theih loh an ni lawi si. Inah an awm lo hlek a, i hawi ruai ruai a, i thu nghet hlei tho lo chu a nih hi. An awn lam lam hi khawtlang sukthlek chu a ni ta. Thawmhnaw dawrah hmeichhe thawmhnaw a tam a, a leitu tam zawk an nih avangin mipa thawmhnaw zawrh chu a hlawk lo. Tharum hmanga i chinfel ngai kha a tihtauh vawi khat vangin a ni chuan a chingfel thei asin. Bianga thlantui far zawih zawih khawpa hnathawkin chhungkua i chawm a, inchhung chet hautakzia a lo hrilh hrep che a, i cho loh en leh lawi si. I thawhchhuah hmangin duh duh a lei a, nangin i lei ve ngam si lo. I thil eichak miah loh kha a eichak avangin tui takin a eitir thei che asin. Mi ropui taka siam an ni a, tluk chi an ni lo. In inchhai lai atang reng khan a duhzawng tihhhlawhtlinna turin eng hmanrua nge a hman a, a tlawm leh paukhauh dan kha tun thlengin ila hrethiam lo hian ka ring thin. Sam ziaktu meuh pawhin mipa in hmeichhia a rim a, a panna kawng hi chu a hrefiah tawk thei lo a nih kha.

I tunlai lo :
Pathian siam hmasak zawk i nih vang tehreng emaw ni ‘I thing a, i hlui ru riau mai’ ka ti. A thar a awm vanga thing erawh i ni kher lo a nia. Hmeichhe fing chuan a khawlkhawm thin tih hi ziah belh ngai ta se, ‘a duh angin a hmang ral bawk thin’ tiin ka chhunzawm ang. I kekawr neih let vel hi puanbih tur a nei zel thei a, engtiklai mahin thawmhnaw neiah a inngai thei si lo. Chhiat that, puipun leh biak in-ah hian tunge rimtui a, thianghlim zawk thin? Sam ro rip repa i lokal hian hmeichhe rim leh incheinate hi chik ve ta la, i balh vang ni miah lo hian i fai lo tih i hre thei ang. Mipa hip turin mawi leh nalh thei ang berin a inchei a, rimtui leh hnawih chi tin, sam leh ha, ka chhung leh kumkar zawng zawng nena a inbuatsaih thin ang hian nang ve chu i inbuatsaih ngai ta lo. Nupui hmu chuan thil tha a hmu a ni (Thufingte 28.22) tih-ah hian i duhtawk mai em ni? Thil tha i hmu a, i duh tawk ngawt a, mi pa, mi tlangval ten an lo hmu ve tho a, an duh ve tho avangin uire a awlsam a, sualna khurpuia luh a awlsam asin. Chuti ang chuan awm chiah hrih lo mahse chhungkua leh fate a enkawl kawngah a inthlahdah thei asin. Thil tha enkawl tur chuan in inbuatsaih reng a ngai a ni.

I chut lutuk :
Lehkhathiam leh zirsang zawk pawh i ni thei e. Khati chung pawh khan a awp hneh hle che a ni lawm ni? A vawikhat thawh fuh loh hrethiam thei tawk turin i fing a, i lehkhazir laiah a tel lo tlat a ni ti raw? Pathian thilpek ropui ber zinga mi; ngaihtuah theihna hi an hmang thiam a, i zeizia a hre hnehsawh hle a ni. I zirsanna leh lehkhathiamna hian choka a thlenpui a ngai a, chhawm nung zel tur chuan mahni inzir peih a ngai alawm. Chuti a nih loh chuan khumlaizawl leh choka thiltihtheihna hmangin a thunun ang che a, a awp tlat ang che. Mi ina mo tur leh engkim thiam tura chher hriam a ni a, nang chu i ni lo. Tun dinhmunah chuan intluktlanna au chhuahpui zawk tur chu mipa in ni tawh zawk. Ava lungchhiatthlak em!! Tuna kan ram dinhmun hi en teh, Office zawng zawngah hmeichhia an tam zawk tih theih a ni a, zirna-inah a tam leh thiam thei zawk an ni zel a. Bazar leh sa talhna, biak in thleng hian a tam zawk an ni tlat asin. Inluling zawngin awm kher lo mah se an thinrim chu ava hlauhawm ta em!

Hmeichhia/nu ho pawl nge Pa ho pawl sum thawhchhuah tam zawk tih thlir hi chuan mang a ang a ni. Inkhawm peih leh mi ningkhawng hria an ni zawk a. Kohhranah hian sulhnu an ngah zawk ti pawhin sawi ila a dik awm e. Chutih mek lai chuan an phak ang tawka ngaihtuahna an sen te, an rorel leh tihhhlawhtlin kawngah nasa takin an bei a. Pa ho te hian an rorel in nuihzat fo thin ti ru? Mahse, a hlawhtlin theih nan nasa takin an bei a, an hnathawh a ropui zawk lo maw?

I hawizim, hawizau rawh :
I chhungkua ngawt enin in la ‘Champ’ reng reng suh. Mi chhungkua en la, an thuruk zir rawh. Khawtlang, kohhran leh pawl kaldan thlir chungin chhungkaw hlawhtling leh an chetzia, fate enkawl dan bih ngun rawh. Mi pate en a, el mai lovin mi chhungkaw-nu thahnemngaihna el zawk la. An incheina, an khawsak phung leh an ei leh in hriat tum ang che. An zahawmna thuruk hlei hlei hmuhchhuah tum rawh. Zir sangin, i hriatna hi zau hle mah se nunphung leh chhungkaw sekrek i hre tlem a, thawkchhuak tam mah la in hmanral dan kipkawi i hre si lo.

Tapchhak zawl ngaihdan leh tlangkam ti ti hmangin i chhungkhua-ah rorel i tum ve ngawt a, Pathian thu leh i hriatna famkim nena kaihhruai i tum si lo hi sualna punlun chhan a ni. I hawi vual vual a, i fate sualna i hmu si lo. Thup theih turin i nupui khan a hliah zel alawm. Chhungkaw sualna leh fate sualna a thup thin a ni tih reng i hrechhuak lo ang, tharum hmanga chinfel i tum chhung chuan.

I thaibawih :
Tharum hmingchhala hnehna hi hnehna tluan tling a ni ngai lo a. Kristian ramah chuan nunnem tak leh zaidawh taka hma la thiam apiangin mi an hneh awlsam thin an ti. Hitler-a hrawvang na tak ai chuan Dalai Lama chu tha zawk tura ngaih theih a ni. Mahatma Gandhi meuh pawh khan tharum duh lohna changchawiin hma la thin mahsela, thihna hial thlengin tharum hmangtu chu an awm tho asin. ‘I nupui vua la, nghaisa la i thaibawih lo ang’ tih lam a ni lo. A thinrim tur leh a tum hmel ngaihtuah chunga thil tha tih reng i tum lo leh thutlukna siam huna ngaihdan dik i siam ngam lo kha thaibawih nihna a ni zawk.

Mipa ngaihdan siam hunah pawh thiannu te, hmeichhe thurawn lak a nih hian thaibawihzia a lo lang thin. Mipa nih avanga thil zawng zawng hriat thu va awm bik suh. Hmeichhia pawhin an hre vek bik lo a, hre lo ve ve; hmu lawk lo ve ve a nih chuan mipa duhdan chu a lal mai tur a ni. A fuh ta chiah lo a nih pawhin hmeichhe sawisel hlauh vanga ngaihdan siam ngam lo tlat hi a mak ka ti. I nula rim atang rengin i dawihzep sa hian ka ring, tuna i chet dan ka en hian. Nupui tur hmuh loh hlauva hmuh chhun nei vat nge i nih a, hmangaihna changchawia nupui nei? A eng vanga pawh chu lo ni se la, nupui chu i nei ngei alawm, i nupui pawh tharumin i ngam ngei e. Hlauh pawh i nei lo tih ka hria a mahse, a lungawi lo emaw, a ang thawm leh a demna tur che i ngaithla ngam lo thin a ni ti raw?

Kan belh hlek teh ang. Lo inkhaikhin rawh aw. Solomona kha lal ropui leh fing a ni a, hausa tak a ni bawk. In leh lo khawvel hausakna aia a ngaihsanawm chhan chu lal ram zau tak enkawlin, fing takin ro a rel a, a enkawl thin. Lungawi lo leh hel emaw, thaibawih thu emaw kan hmu lo a. Nupui 700 leh hmei 300 te kha inthik miah lovin tha takin a enkawl thei a ni tih a ngaihruat theih a. Nupui pakhat nei a, enkawl tha hlei thei lova titlan sek chu a ni ve lo. Nupui pakhat nei a, fa pahnih khat neia duh tawk ngawt lah a ni hek lo. Fa neih tlem hi hausakna emaw ti lovin lal hausa tak a ni tho a. Hahdam taka enkawl thei turin nupui tlem te, fa tlem te a nei hek lo.

I thatchhia:
A tihtauh leh a lungawi loh chhung pawha fanau enkawl leh a tul anga sekrek khawih pawh i peih miau loh chuan tlawn huam huam tur chu i ni. A hnathawh leh a thawh loh zawng zawng te pawh hre turin chik peih hek lo che. I inchhungkhur kha a sawi tam avang maiin in thatchhe thar ta thut a ni lo. I thawh loh kha a sawi peih mai zawk a ni. I nupui te, fanau te awmphung danglam leh sukthlek danglam dan te kha zir la, a lungawina leh a lungawi loh dan te kha chik la, chumi atang chuan enkawl rawh. Nupa nun inthlakthleng leh ngaihsakna hniam tial tial hriat loh chuan suala tluk a hnai si a. Chu chuan humsual dai tur a veng thei a, chhungkaw kehchhia a tlem phah dawn a ni.

I ching hma lutuk :
I thawhchhuah tlemzia changchawi emaw, khawsak nuam sa zawk beiseina avangin emaw, a hna avanga a enkawl hman loh avangin emaw fa i nei tlem ti raw? Khawvel changkanna leh mite sawi ang te zir chiang hmasa lovin i awih nghal ngawt zel a. Fa neih tlem kha nawmsakna turah i ngai tlat alawm. Fa neih tlem kha enkawl hnehna emaw, chawm hnehna emaw i ti a nih chuan i hresual ang. Chhungkaw tlem hi changkanna emaw ti tlat te, fa neih tlem avanga enkawl hneh tura inngai tlat te tan chuan; Fa an neih tlem poh leh an enkawl hneh lo ting thin. No nghual mai, pangchang em em nu leh pa tih tura engkim nghat an ni duh zawk asin. Chi thlah pung turin min siam a, chi thlah pung tih chu piantir ngawt a ni lo a, enkawla chawm seilen kha a tel avangin a ngamawm loh a ni mai thei. A tirah chuan hahthlakin, buai viau mah la, chhungkaw hung hlutna chu tunah buaiin rethei hrih mah la nakinah nawmsakna leh hahchawlhna tha a ni dawn tlat asin. Chung zawng zawng chu i hre vek pawh a ni thei, mahse i hmin thei si lo a ni ti raw?

Kan rama sualna hrang hrang, harsatna hrang hrang kara tang mek te hi kawmchiang ila nu leh pa inthen emaw, chhungkaw kehchhia emaw, chenna mumal nei lo atanga seilian tam zawk an ni zel a. Nawhchizawrh (sualna) bikah chuan 87% zet hi chhungkaw kehchhiat vang a ni (Nawhchizawrhna leh a kaihhnawih – Lalrualfela Nu, Aizawl 2004, Page 82) Chumi avang chuan chhungkaw himna, damna tur chuan mipa, chungnung zawka Pathian siam hian mawh an phur nasa zawk a ni. Kan hnamzia; khawtlanga Pa rorelna chhungkua hi nakinah nu rorelna chhungkua a nih hunah chuan (tunah pawh ro an rel zat zat tawh lo maw?) Kristianna hian min kaihhruai tlem ang a, sualah kan pil thuk tial tial thei ang.

Mizote hi Pa rorelna hnuaia awm thin kan ni a, mipa ten inchhungkhurhah pawimawhna leh tangkaina an nei tlem tial tial a. Chu chuan thuneihna chungchangah pa dinhmun a phet tial tial a. Thawkchhuaktu leh chhungkaw chinchang hre zawk hmeichhe hnuaiah mizo te kan lut awm mek a ni. Chhungkaw kehchhe tam tak -pa tel lo chhungkua a awm tam tial tial a, mipa awm loh a hriat ta lo. Naupan lai atanga ‘Catch them young and train them’ Policy hmang thintu hmeichhe naupang chu a puitling a, a rintlak a, khawvel a thlir thiam zawk zel a. Kum tina Zirna-a titha leh chawimawi phu chu hmeichhia an ni a, hnathawktu zawk an tam chhung chuan an pawimawh zel dawn a. Chhungkaw lu ber hming inchhal hrih lo mah sela chhungril lama thuneihna an pumhmawh tawh chuan ‘hmeichhe lu chu mipa a ni’ tih hi a dik zel thei dawn em ni? Nu rorelnaa kan inthlak thleng a, Pathian thu anga kan kal loh apiangin kan ram sualna hi a pung zel dawn si a.

Bengaluru International Airport

$
0
0

He airport hi kum 2008 a hawn kha a ni. Bangalore khawpui laili atangin km 30 vel a hla niin, hmar lam Hyderabad kalna kawng lam a awm a ni. A hming pawh hi Bangalore founder hming chawiin “Kempegowda International Airport” tih a thlak a ni tawh. Tunah hian terminal building thar sak leh mek a ni.

A hma chuan HAL airport kha civil aviation tan hman ve thin a ni a. He airport hawn dawn khan a hlat avangin dodalna a nasa hle . Mahse hun reilote hnu ah chuan tu man an sawisel pawh kan hre ta lo.

Airport taxi hi metre in an tlan a, arrival gate chhuah chiah veilam ah “Airport Taxi” sign tih in tar lam kha zui mai tur a ni. Local taxi in an lo bebuai che anih pawh, chu e kha duh suh! Aiport atanga kan in km 45 a nia, Airport Taxi in 1000 leh tlem a ni. Bus a kal duh tan, Volvo AC bus, a awm bawk. Mahse 2 aia tam nih chuan senso taxi nen a in ang deuh reng.

20160124_132739

20160124_132923

20160124_132852

20160124_125613

20150905_054954

Aiport hnung ram zau tak hi industry hmun tur a ruahhman a ni, Aerospace SEZ leh IT park tan. Aerospace lam company chu an in bun nual tawh.

20141004_164216

20141004_164544

20141004_165228

Aw le, khati zawng kha tun tum a kan rawn report theih chu a ni e. Chhiartute in zavaiin chaw ei tui.

PATHIAN THU ZIR HI I UAR TEH ANG U

$
0
0

1. THUHMAHRUAI
Bible chuan, “Hnathawktu, Thutak thu fel taka hmang chu a zak tur a ni lo angin, Pathian ngaiha ţhaa in-entir turin ţhahnem ngai rawh” a ti a (2Tim.2:15). He thu hi, a Țawngbul aţanga dik taka lehlin chuan, “THUTAK THU DIK TAKA ȚHEN-HRANG THIAM CHU A ZAK TUR A NI LO. CHUTIANG MI ANGA PATHIANIN A NGAIH THEIH NÂN CHE THEIHTAWP CHHUAH RAWH” tihna a ni. Hei hian PATHIAN THU HI ULÛK TAKA ZIR TUR A NI A, A NIH TUR ANG THLAPIN KAN ȚHEN-HRANG THIAM TUR A NI TIHNA A NI (Accurately Divides Dispensationally, Prophetically, Historically, Applications, Classes, Subjects, Divisions, etc.).

Hetihlai hian, Pathian Thu hi Pathian Thu a nih avang leh, a thûk a, a ril êm avang hian, tam tak hi chu a awmzia (meaning)-te pawh hi hriatthiam vek theih a ni lova, hriatthiam vek sên pawh a ni lo. A Zir-mi (Theologian/Bible Scholar)-te hlei hlei hian Pathian Thu ropuina leh hlutna an hrechiang a, an hriatthiam loh zia an inhrechiang tulh tulh ţhin. Chuvangin, Mi zawng zawng hriatthiam chi leh pawm harsa lem lo chi a awm laiin, Bible Thuhar deuh-te chu pawngpaw zuam a, basa ngam ngawt chi a ni lova, Mahni-a lo hrilhfiah ve ngawt chi pawh a ni lova, Ţawngkam thiam mi-tuteemaw sawi lo pawm ngawt chi pawh a ni lo. A Ţawngbul lam te, Mithiam-te sawi leh Hrilhfiahna hrang hrang râwn aţanga fimkhur taka ngaihdân leh thutlûkna siam hi a him a, a finthlâk ber a, thlarau, rinna leh hriatna atân a hlawk ţhin.

2.1. PATHIAN THU HI ZIR TAM A ȚUL
Mi tam tak chuan, Pathian Thu hi Kum 10 chu sawi loh, Kum 4 (Basic Theology, BTh/BD level) chhung tak ngial pawh kan Zir lova, Mi tuteemaw Ngaihdân mai mai ah kan innghat a, huai takin kan sawi ve ţhin. Kan Source leh Ngaihdân Lâkna Mihring kha, Bible Thlir Dik lo leh Pathian Thu Hrechiang êm êm lo te an lo nih hlauh phei chuan kan Thlarau Nun min tichhe der tihna a ni. Chuvangin, Pastor an nih mai vang emaw, Pathian Thu Zir an nih ve mai vang emaw, kan Kohhran Upa an nih vang emaw-a Pawngpaw rin-ngawt chi a ni lo. A Theih chen chenah chuan Mahni ngeia Pathian Thu hi zir a, chhui a, fiah ve thlap thlap a ţha hle a ni.

Mi tam tak chuan, Zir lo leh Chhui pawh chhui chhin miah lovin (a dik leh dik lo pawh kan ngaihtuah/chhût peih lo) Theologian leh Pastor-te Sawi leh Zirtirna a nih phawt chuan… i-he lova zawm leh pawm tawp kan ching, hei hi a ţhatna leh ţhatlohna, a hlauhawmna leh a hlauhawm lohna a awm. Fimkhur a ngai hle. Tuteemaw avanga i Chatuan hun tur a buai chuan a pawi hle dawn a ni. Theological Education (Pathian Thu Zirna) Huangah chuan, BTh/BD te hi Basic Education (Zirna inţanna) a ni a, M.Th hi Theology Branch Pakhat Chauh (Theology/History/Biblical/Missiology/OT/NT/etc.) an Zir avangin (chu pawh an zir tam lo), Mi Pangngai chuan an Specialization pawh an Chhuanpui lo hle. Ph.D. pawh Branch (Department) hrang nei ve tho a ni a, Ph.D. ah hian an Zir-bing leh-zual a, an sâwr zim leh-zual avangin an Zir-bing loh lam chu an in-chhuang lo tlângpui a, an Zir mêk pawh an hre ber chuang lo.

2.2. HUN HNUHNUNG LAM BIK ZIRNA NGAIHTHAH
Bible-ah hian Hun Hnuhnunga Thil Thleng Tur Bible Hrilhlâwkna (Predictive & Historical Prophecy) hi 2500 vêl awm anga chhût a ni a, chung zingah chuan 2000 te chu a Thleng dik tawh niin an sawi! J. Barton Payne chuan, Bible Hrilhlâwkna hi 1,817 awm angin a sawi thung (OT-1,239, NT-578, Encyclopedia of Biblical Prophecy). A inziak zât chiah chiah (exact number) lam aiin, a tam lam khi ngai pawimawh zawk ta ila. Lal Isua Lo Kal Lehna (Second Coming) hi Thuthlung Thar Bu 27 zinga Bu 23 ten chiang tak leh fiah takin an sawi-lang bawk.

Khiti khawpa tam Bible-a “Hun Hnuhnung Thu leh Bible Hrilhlâwkna Thu” (Eschatology/Bible Prophecy) a inziak si chuan, a Pawimawh thaw-khat hle a ni ang, tih a hriat theih awm e. Hetihlai hian Theological College tam takah leh Kohhran (Denomination) tam takah hian Zir leh Ngaihven a Hlawh mang hauh lo mai hi Thilmak tak a ni!! Kan Kohhran (Denomination) vang nge, a Zir-mi (Theologian)-te vang nge, an Zirna Hmun (Theological College) vang? tih hi Zawhna Pawimawh tak a ni. Lal Isua’n Pharisai & Saddukai-te hnena, “Tlai lam a lo nihin ‘Khua a ţha dâwn a ni ang, kâwl a sen êm mai,’ in ti ţhin a. Tin, zingah chuan ‘Vawiin chu khua a chhe dâwn a ni ang, kâwl a sen a, khua a dur êm mai,’ in ti ţhin a. Van awmzia in hre fiahthiam si a, nimahsela hun chhinchhiahna-te hi in hre fiah thei lo” a tih kha kan ang viau mai (Mat.16:2-3).

Mizo Kristian-ten kan hriat-lâr êm êm, DISPENSATIONAL TRUTH tih Lehkhabu Ziaktu Rev. Clarence Larkin hi Kohhran Ziding (Main-line Church) Pangngai Baptist Kohhran Pastor Hlawhtling leh Ngaihsânawm tak a ni. Kan hriat angin Rev. Billy Graham pawh Baptist Pastor tho a ni. Rev. Larkin hian Bible-in HUN HNUHNUNG LAM BÎK A ZIRTIRNA (Eschatology/Prophecy) chu Kum 30 Chhung zet, Ţawngţaina nên a Thlûr bing a, Thlarau Thianghlim Pâwlna aţanga a Thil Hmuhchhuah-te chu Lehkhabu-ah a ziak a. Ani hi Hun Hnuhnung Thu leh Bible Hrilhlâwkna lamah chuan a Sulsutu a ni. A Lehkhabu Lâr zual-te chu:- Dispensational Truth, The Spirit World, Rightly Dividing the Word, The Second Coming of Christ, Book of Revelation, Book of Daniel, Why I am a Baptist? tih te an ni.

Rev. Larkin hian a Hunlaia Bible “KING JAMES VERSION” (1611) a hman avangin a Lehkhabu-ah hian siam-rêm ngai awm zeuh zeuh mahse, heti chung hian, Kum 1912 vêla a Lehkhabu Ziak-te chu Tunlaia Bible Scholars tam tak-te (Hun Hnuhnung lam zirtirna bikah) Thu lâkna hnâr ber leh an Thu-chai ber ala ni reng a ni. Rev. Larkin-a Lehkhabu Ziak-te en a, han Zirchian hian, khitianga Lehkhabu Ropui leh Ţha leh Hlu khi Pathian Thlarau Thianghlim Finchhuahna leh Ţanpuina tello chuan a ziak thei hauh lovang tih a chiang hle.

Theological College rêng rêng hi, an PATHIAN THU PAWM DÂN a zirin (Doctrine/Denomination Zirtir dân zulzuiin), Bible Zir dân leh Chhiar dân leh Hrilhfiah dân a in-ang lo thei hle bawk. Theological College Ţhenkhat chuan Thlarau Thianghlim Hnathawh leh Lal Isua Thilmak Tih-te (Miracles) leh Hun Hnuhnung/Hrilhlâwkna (Eschatology/Prophecy) leh Chanchin Țha Hrilh (Missions/Evangelism) lam hi an Ngaih pawimawh hle laiin, Theological College țhenkhat chuan an Ngaihthah hle thung. Entir nân, Theological College ţhenkhat chuan, Daniela Bu te, Thupuan Bu te hi Hun-Hnuhnung (Eschatology/Prophecy) lam Zirtirna a ni tih an pawm na a, an Pawmdân leh Sawifiah duh dân a dang lam hle. Entir nei leh Tehkhinna, Thlarau lama Entir nei ang lekin an ngai thung (Symbolic/Allegory/Spiritual).

Chuvangin, hetianga Pathian Thu lama Ngaihdân kan lo siam ve ţhinnaah hian Denomination Kalpui Dân hian Nghawng lian tak leh thui tak a nei ţhin. Hei hian a rawn Târlan chiang tak chu, KOHHRAN PAWL (DENOMINATIONS) HRANG HRANG-TE HIAN PATHIAN THU KAN ZIRTIRNA-AH HIAN TIH-KIM-LOH (FAMKIM-LOHNA) KAN NEI ŢHEUH tih a ti-chiang hle. Chu chuan min Zirtir chu, Eng Kohhran (Denomination) pawh hi Hmusit tak leh Deuhsawh taka Vânram kai lo tur hul-hual anga va ngaih hi a fel chiah lo niin a alang. A Chhan chu, Pathian thu hi a ril a, a thûk a, a zau êm êm a, Zir zawh theih a ni lova, Hriat-kim sên a ni lova, Hriat vek theih pawh a ni hek lo. Pathian Thu Zir-chhuak leh Hria inti-te pawh hian “A ŢHEN PAWH KAN HRE LO” tih hi kan Châng-Thlan a la ni reng mai!!!

2.3. PATHIAN THU KUM 43 CHHUNG ZET A ZIR!!
Rev. Finis Jenning Dakes (1902-1987) pawhin Kum 43 chhung Bible a Zir hnu-ah, Khawvêla “Study Bible” Chhuanawm ber pawl “DAKE’S ANNOTATED REFERENCE BIBLE” chu a chhuah nghe nghe a! Rev. Dake hi Church of God Pastor a ni a, Pastor leh Evangelist ni-kawp, lâr leh hmingthang tak, Premillennial Dispensationalist a ni bawk. Trinity zirtirna pawm a ni a, a Sawifiah dân erawh a dang deuhvin an sawi. Trinity pawm ţheuh ţheuh Kohhran (Denomination/Theologian)-ah pawh hian, Trinity Sawifiah dânah kan lung rual vek chuang lo tih hre rêng bawk ila.

Hun Hnuhnung Thu leh Bible Hrilhlâwkna Thu lam (Eschatology/Bible Prophecy) Lehkha ropui tak tak ziak a, Mithianghlim Lâwr (Rapture) leh Krista Lo Kal Lehna (Second Coming of Christ) lam lo Zir-bing a, lo Tuipui Hmasa-tute chu Rev. Clarence Larkin, (Baptist Kohhran Pastor), Khawvêla Evangelist hmingthang ber Rev. Billy Graham (Baptist Kohhran Pastor & Evangelist), Rev. C.I. Scofield (Episcopal Church Pastor) te an ni a. Rev. Larkin leh Rev. Scofield-ten BIBLE-A HUN HNUHNUNG LAM ZIRTIRNA an rawn chawi lâr hi a hnuaia Evangelical Scholars leh Bible College-te hian an rawn chawinung chho ta a ni. Tlêm-te chauh lo târlang ila:-

Drs. Arno C. Gaebelein, A.J. Gordon, James M. Gray, R.A. Torrey, Hary Ironside, John F. Strombeck, Lewis Sperry Chafer, Alva J. McClain, Charles Lee Feinberg, Charles Ryrie, John F. Walvoord, John R.W. Stott, Oswald J. Smith, Paul D. Feinberg, Herman Hoyt, Roy B. Zuck, J. Dwight Pentecost, J. Barton Payne, John F. MacArthur, Ed Hindson leh Tim LaHaye, etc. te hi a lâr zual-te an ni. Theological College-ah hian (a lâr zual chauh)- Dallas Theological Seminary, Biola University, Philadelphia Biblical University, Grace Theological Seminary, Trinity Evangelical Divinity School, Liberty University, Bob Jones University, Wheaton College, The Master’s College & Seminary, Talbot Theological Seminary, Fuller Theological Seminary, Billy Graham Evangelistic Association leh Moody Bible Institute, etc. ten HUNHNUHNUNG LAM ZIRTIRNA leh hetiang lam hawi Thuziak lamah ţhahnemngai takin an lo thehdarh bawk a ni.

3. TLÂNGKAWMNA
Pathian Thu kan Zirna leh kan Ngaihsaknaah hian kan “Thulâkna (Source) leh Pawmdân (Thurin) kha a pawimawh hle” a ni, kan ti tawh a. Kan Thulâkna leh kan Pawmdân kha kan Bible Chhiar-dân leh Zir-dân min Kaihruaitu pawimawh tak a ni nghal a. Thulâkna Dik lo leh Pawmdân Dik lo kha kan innghahna a nih tlat chuan engtikah mah Pathian Thu kan Ngaih-dân, Sawi-dân, Hrilhfiah-dân leh Pawm-dân a fuh thei ngai lovang.

Entirnân, Pathian Hmangaihna chauh tuipui a, a Phuba lâkna leh a Thinurna lam tuipui miah lo leh ngaihsak miah lo chuan, Pathian Thu a Hrilhfiah dân a dik tâwk lo tih a chiang nghal a. Chutiang bawkin, Hun Hnuhnung lam leh Hrilhlâwkna lam (Eschatology/Bible Prophecy) tuipui miah lo leh zir miah lo chuan, Hun Hnuhnung lam leh Hrilhlâwkna lam chu lau leh ho takin a sawiin a hrilhfiah ţhin ang tih chu thil chiang sa a ni bawk.

Chuvangin, Pathian Thu ka Pawm-dân leh ka Thulâkna-te hi a dik em? tih kan in-enfiah fo a ţul bawk ang. Mahni In-enfiahna turah hian, Bible Chhiar tam a ngai a, a Awmzia hriat a ngai bawk. A Awmzia Hre tur chuan, a Zir-mi leh a Hria-te leh Lehkhabu-te kan rawn tam a ngai bawk. A Zir-mi leh a Hria-te leh kan Lehkhabu rawn zingah hian, Bible Zirtirna Ziding Dik tak Kalpui leh Pawmtu an ni em? tih kan chian a ngai bawk. Bible Zirtirna Pang-khing chauh Pawm hnên aţang chuan, Bible Zirtirna Dik leh Tluantling kan dawng thei ngai lovang.

I THU HI KA KE ATÂN-TE HIAN KHAWNVÂR A NI A, KA KAWNG ATÂN ÊNG A NI” (Sam 119:105)

KAN EK IN

$
0
0

Malsawmna hnukhawi paihchhuahna
Bible-ah hian ‘ek’ tih thumal hi a awm em tih ka hre lo a. Ek In chungchang phei chu ka hmu lo lehzual. Ka zawng chhuak vek tihna lam ni lovin, ka Search hmu zo lo ti ila a dik awm e. A lo awm a nih pawhin kan thupui behchhan tur khawpa hlu erawh a ni lem lo a. Bible thu leh a tlukpui tel lova thuziah thiam ta tlat lo leh Bible chang behchhan awm lo thuziak chhiar peih lote tan kan zawnsak duh mai a nia! A lo awm loh takah chuan a rintlak loh phah lem lo ang chu maw! Ek phena malsawmna awm zawk hi chhiar i tum teh ang.

Israel fate kha an daikal ve ngai lo a nih pawhin, an e ve tho ang tih a rin theih a. Thupui hnawkhnai lo tak thlanga hun ka’n khawhral mai mai hi chu a ho ngawt mai. Ho tingawt ila mi zawng zawng ni tin chin than a nih lawi si avangin a pawimawh riau a. A tawpthlak a tihngawt theih bik loh a ni. Chhura hunlaia mawngping khuaa chengte tan chuan thupui danglam tak, hriatthiam theih loh tur a ni. Kan thil tih thinte ziaka dah pawh hian a fiah zo lo ang a, sawifiah har tak mi zawng zawng tawn tawh a nih avangin heti ang lam thai tawh an lo awm a nih pawhin ka zulah ngai ve ta mai ila. Mi zawng zawng tawnhriat chu ziak a mual mual chu an lo awm ve tawh ang a, a awm lo a nih pawhin tu mahin ziah tlak khawpa thianghlimah an ngai lo a ni mahna.

Dam hrisel tha ver vawra zun leh ek kan thiar thei hi Pathian malsawmna a ni tiin bul tan hnuhnawh teh ang. Chuti anga chhut kilhkelh thin chu an vang ngei ang le. Hman lai chuan ‘Kan ek in” tih tawngkam hi a awm thei lo a, chenna in awm lohna chin dai leh ramhnuai zawng zawng kha an ek in a ni mai a. Daikal ti pawhin thupmawi mahse a rim a chhe ve ngei ang. Evi leh Adama a\ang tawha kan inthlahchhawn hi a enkawl danah tan kan la nasa a, ek in awm lohna chhungkua chu tlemte an ni tawh ang a. Mizoram khua-ah hian chuti ang awm lohna khua pahnih pathum chu ka kal ve tawh a. Kan ek in tih tur an neih lohna hmunah chuan kan ek in ka ngai thin khawp mai.

Kan ek in hi kan chhung intawm a ni a, mi hausate anga mahni puala kan neih ve loh avangin. Chhungkaw tam tak pawhin indaih loh a awm theih phei chu ka hre law. Kan ek inah hi chuan ka thla a muang a, ka ngaih a ngam a, thlamuang takin ke mu churh churh khawpin ka thu thin. Tun tumah hian Ek dan tha,a thu tung emaw, a thu awn emaw, san pek dan emaw, mi ten research-a an hmuhchhuah lam sawi lan ka tum hek lo a. Kan ek in atangin Pathian hmel ka hmu nasa zual bik a, ka hlimna leh lungngaihna ka sawrbing fo a. Ka tana hlutzia heti ang hian sawi teh ang.

Vaizin nikhuate hian ka ngaizual thin. Relah a ni emaw, Thlawhtheihna-ah a ni emaw insum a theih ngawt bik loh avangin bet lo zeta luh hian kan ek in ka ngaizual thin. Laklawh thilah te hlei hlei hian ka ngaizual a, dam leh hrisel tha pangngaia awm hi chuan hmun dangah inthiar hi ka phal lo a, a theih hram chuan ka pan nal nal thin. Puipunna hmun leh hmun bika man chawi ngai hi a tha ka ti. Ek man pekbelh duh pawh hi an tamin ka ring fo a. Kan ek in tih tur awm lohna hmunah hian a insum ngawt theih loh a, cheh palh ta ila, kan mualphozia tur chu ka ngaihtuah ngam lo zawk. Cheng sawmhnih khat lek chu pek belh awm hliah hliah zawk asin.

Ka tawngtaina in a ni a. Hmun dangah Pathian ka biak hi chuan dilna lam a tam thin a, ka duhamzia a lang chiang a. He hmun atang hi chuan “Lalpa ka lawm e” tiin bul ka tan thei thin. Lawmthu sawia fak leh chawimawi bak a leng lo. Tawngtaina in hranpa nei mah ila ka lut fo hian ka ring lo a. Buai chhuan lamin ka thatchhiatzia ka thup mawi fovin ka ring thin. He hmun hi chu loh theih lohna avangin ni tin ka lut a, lawmthu sawi lo thei lo hian min siam thin a. Chuvangin ka tawngtaina in a ni.

Tu tan pawha Call Centre a ni a, thuruk sawina hmun tha a nih avang hian a him bik em em a. Mi dang a tihbuai loh avang pawh hian hmun tha tak a ni. Kan va biaka te hriat atan erawh chuan a hawihhai lo hle a. An hriat loh erawh chuan a mawi lohna a awm lem lo. Pathian aia Phone be tam thin tan chuan Kan ek in hi a tangkai khawp ang le. Mi zinga be zuah zuah thin, mi dang care miah lo hi chu an bula awm pawh a hrehawm thin si a.

Library hran nei lo tan pawh Reading room a ni nghal a. News room tha tak a ni fo. TV news te hi tlangval, chhuak cheh tan chuan en hman a har khawp a. A ziak chhuahsa mahni hman huna chhiar mai hi thil awl tak a ni. Tunlai khawvel buai takah hian mihhring pawh kan buai lehzel tawh avangin lehkhachhiarna hun tha kan nei lo a. Kum khata lehkhabu pakhat chhiar lo chhungkua hi a awm theih khawp ang a, chung ho chu dem ngawt theih a ni lo.Lehkhabu an neih loh chu thuhran chhiarna hmun tha an neih loh vang ni maw? A nachang an hriat loh vang pawh a ni mahna, ni tin phek khat pawh chhiar ta se, thla khatah chuan an chhiar tam khawp ang.

Mihring damchhan pakhat chu beiseina a ni a, suangtuahna-in a zui thin. Suangtuahna hi nun tinuamtu a ni. Khum laizawlah hi chuan suangtuahna aiin mi chungchang ngaihtuahin hun kan hmang a, ngaihtuahna thianghlim lo pui pui kan hmang fo thin. He hmunah erawh hi chuan rei tak a hahdam theih loh avangin ngaihtuahna thianghlim lo a put hman loh avangin suangtuahna tha mi chauh ngaihtuah nan hun hman han tum chhin teh. Khawvela chen hi i thlakhleh phahin ka ring fo thin. Tar chhumchhia leh khumbeta natna i tawrh hunah zawng i ngai ve thin ang a, malsawmna i lo dawn tawh; ngaia i lo neih kha malsawmna a nihzia i hre thei ang le.

A neizual leh a nachang hre deuh ten mahni puala an neih thin avang hian an tan chuan ni tin chhinchhiahna (Diary) ziahna hmun atan an hmang a, a remchang ngawt mai. Patling ke hniak lenna hmun apiangah a ek theih tih hunah kha chuan, thil tha lo paihchhuahna hmunah bak an chhiar thei lo a. Tunah zet zawng kan hmang tangkai ta a nih hi, a hmangtu azir ava ni em! Hmanah chuan inthup hun a ni a, tunah pawh a la ni mai thei e. Mahse, tun ang hunah chuan hahdamna hmun, saruak leh inhawngsa a kan ngaihngamna hmun a nih avangin kan ek in hi malsawm chhiarna hmun ka ti lo thei lo.


JANUARY 2016, MIZO(RAM) DIARY

$
0
0

1st. Friday: Kumthar ni a ni a; Mizo mipui tam ber chuan kumthar ni chu hlim takin an hmang.

2nd. Saturday: Mizorama kohhran hrang hrang te chuan 2016 kum thar lawmna ruai an ṭheh. Thenkhat nimin lama theh zawk an awm nual laiin nimin lam pawha theh, vawiin lama nawn an awm nual bawk.

3rd. Sunday: Central YMA hnuaia SRS duty-te chuan Lalzawmthangi, Zawlzau, Zemabawk leh Lalthansanga, Tuirial Airfield nia insawite hnen aṭang¬in heroin hawng hnih leh can riat an man. Heroin an mante hi tualchhunga hralhna angin Rs. 1,30,250/- hû a ni.

4th. Monday: India hmarchhak state hrang hrangah magnitude 6.8-a náin lîr a nghîng a; a nghin ṭanna Manipur-ah thi leh hliam eng emaw zat awm mah se, Mizoramah chuan thil tihchhiat a neih hriat a ni lo. Lirnghing hian Mizoram pum sawiin, a nat ber tum leh a rei ber tum mah nise thil pawi a neih hriat a ni lo.

5th. Tuesday: Central YMA pisa chu kum 2016 atan hawn ṭan a ni. Office hawn ṭan ni hian thawktute inhlan tharna hun hman nghal a ni a, CYMA general secretary Lalhmachhuana’n kaihruaiin, vice president Vanlalruata leh treasurer J Lalsailova ten fuihna thu an sawi.

6th. Wednesday: Kum 2013 Assembly inthlanpuia MNF candidate-te’n electronic voting machine (EVM) chungchanga Gauhati High Court-a thubuai an thehluh chu High Court-in a hnawl hnuah, EVM-a vote tla zat inziak lut chu Election Commission of India thupek angin nawh reh a ni. EVM-te chu strong room aṭanga la chhuakin, a dahna tur siam pindan dang (primary warehouse)-ah dah luh nghal a ni. Strong room hawnnaah hian political party tin aiawhte an tel.

7th. Thursday: West Phailengah Malsawmpekhlua (4) s/o Lalṭhazela, West Phaileng khawlai lêng chu silaia kah a ni a, damdawi-in thlenpui a nih hnu lawkah a thi. Lalfakawma, fapa naupangin a pa silai, a mu awm sa chu lo lek chhuakin he thil pawi hi a thleng ta mai niin an sawi.

8th. Friday: Zokhawthar leh Aizawl inkara tlan maxicab MZ-01 J-9782 chu Keifang aṭanga Seling thlen hma, Custom checkgate bulah chesualin kawng thlangah a lum a, mi paruk an thih bakah, mi dang pariat an hliam. Maxicab-ah hian a khalhtu Lalchhanhima (23), Hruaikawn Khawthar bakah mi dang 13 an vaiin mi 14 an chuang a; motor hi kawng thlangah metre 100 vel a lum a ni.

9th. Saturday: Mizoram Premier League champion Aizawl FC-in 2015-16 season I League opening match an khel a, champion lai Mohun Bagan khelmualah 1-3 in an tlawm.
10th. Sunday:Mizoram UPC Sunday School Day a ni a; Hemi pual hian General Sunday School Chairman, Rev C.Lalremsanga chuan Headquarter kohhranah day thuchah a sawi. Heng bakah hian rampumah tualchhung lama naupang leh puitling te inkhawm fin chuan day pual thuchah te ngaithlain hemi nia thawhlawm an lakkhawm hi day pual turin an ruahman bawk.

11th. Monday: Missionary Day a ni a, sorkar chawlh a ni. Mizorama missionary hmasa ber Sap upa leh Pu Buanga ten kum 1894-a Sairang thlang, Changsil kàia Mizoram leilung an rah hmasak ber champha, Missionary Day hi Baptist Church of Mizoram-te chuan an tualchhung kohhran ṭheuhah an lawm a ni.

12th. Tuesday: DIET, Aizawla Faculty-te chu India ram hmun hrang hranga DIET-te tlawha Faculty Development Tour nei turin Aizawl an chhuahsan. Aizawl DIET hian India chhim lama DIET hrang hrangte an tlawh dawn a; nikum lam khan Kerala DIET pahnihte pawhin Aizawl DIET hi an rawn tlawh tawh a ni.

13th. Wednesday: Saiha College building sak lai, mamawhna vanga luah luh tawh chu a satu contractor-in khârin, kawngkhar zawng zawng tala-in a kalh. Saiha College building satu contractor Laibi Chozah-in a kalh chhan hi, a sakna man (bill) lak tur, Rs. 9,40,000/- vel a lak theih loh vang a ni a, a hmain bill pek thuai a nih loh chuan college building chu kalh a tum thu, Saiha College principal Dr R Hmingthanzuala leh zirtirtu dangte a lo hrilh tawh a ni.

14th. Thursday: Zoram Nationalist Party-in kum 2016 atana an party pisa hawnna inkhawm an neiha, he hunah hian ZNP president Lalduhoma chuan, “Sorkar theia kan rin ni loin, sorkar atana kan duh tihchak nachang hre tawh ila” a ti.

15th. Friday: Serchhip district-a Fisheries department chuan Serchhip IPR conference hall-ah NLUP third phase leh fourth phase-a ṭanpuina dawng turte pualin training an buatsaih. Training-ah hian sangha dil siam dan leh enkawl dan te, sangha no tam zawk thar theihna tura sangha tui tir dante a lem nen an zirtir a ni.

16th. Saturday: Kolasib Lok Adalat chu Kolasib Disrict Court-ah an ṭhu a, thubuai 12 ngaihtuahin, pasarih an chingfel. Thubuai an chinfelah leiba ṭhìnna aṭangin Rs. 29,450/- an hmu chhuak a ni.

17th. Sunday: Vairengteah sipai leh khawtual mi an intibuai. Vairengte mi pali, auto-rickshaw hmanga IOC Veng aṭanga an léng haw chu sipai gate-a duty-in a lo au a, anni pawhin an au let ve a, an buai zui ta nia sawi a ni.

18th. Monday: Mizo Students’ Union (MSU) leh an thawhpui pawl ṭhenkhatte chuan Persons with Disabilities (PwD)commissioner B.Sairengpuii pisa kai tur chu Chaltlanga a pisa kawtah an dang. B.Sairengpuii pisa kai tur an dan chhan hi sorkar aṭanga a pension hnua sorkarin PwD commissioner atan kum thum chhung atana a ruatna a tawp tawh hnuah, kum hnih dang, kum 2017 thleng commissioner ni tura a dah nawn leh vang a ni.

19th. Tuesday: AH&Vety department chuan Lungleia an complex-ah NLUP hnuaia ar leh vawk vulh thlangtu, Lunglei East leh Lunglei West cluster-a chhungkaw 43-te hnenah NLUP second phase final instalment an sem a, Rs. 1,22,78,650/- an sem ral.

20th. Wednesday: Prominent journalist Robert Lal Chhuana h/o Christina Hmingliani chu Sihphira an chenna inah lung (heart) ná vangin a thi a, vuiliam nghal a ni. March 30, 1939-a piang Robert LalChhuana hian kum 1973-ah ‘Hruaina Eng’ chanchinbu a chhuah a, September 1, 1973-ah ‘Romei’ chanchinbu siam lehin, hei hi a thih thlengin a enkawl zui a ni. Mizoram Journalist Association-ah term sarih chhung president a ni a, MJA-in March 19, 2008-a prominent journalist a puan hmasak ber mi pathum zingah a tel. Prominent journalist hi kum 30 chhung chatlak loa chanchinbu enkawl tawh leh kum 60 tling tawhte hnenah chauh hlan ṭhin a ni.

21st. Thursday: Bairabi-a Ch.Chhunga leiletah Assam Forest leh Police-te’n leileta hnathawkte tibuaiin an ûm darh a; thil thlen dan a hmuna enfiah tur hian MZP hruaitute’n Bairabi hi an pan nghal.

22nd. Friday: Persons with Disabilities (PwD) commissioner B.Sairengpuii bân phûtin Vanapa Hall kawtah Mizo Students Union (MSU) huaihawtin zirlaite an pungkhawm a; B.Sairengpuii chu Mizoram sorkarin PwD commissioner atana a ruat nawnna thupek (order) a sût avangin buaina awm loin zirlaite chu chawhma dar 11:15 velah an ṭin. Zirlai pungkhawmte chuan resolution point pathum an pass nghal.

23rd. Saturday: Project Pushpak chuan Republic Day lawmna leh ram leh hnam tana inpekna kawnga infuih tharna atan Mini Maration ‘Run for India’ an buatsaih. Marathon-a telte hi chief secretary Lalmalsawma’n Lammual aṭangin a vai liam a, Lammuala an lo let leh hnuah lawmman dawngtute hnenah Sports minister Zodintluanga’n lawmman a hlan. Mini Marathon intihsiakna hi category panga-ah then a ni a, mipa leh hmeichhiate tan kum 14-18 leh kum 18 chung lam tan intihsiakna a hranga buatsaih a ni. Mipa leh hmeichhe naupang kum 14 hnuai lamte erawh chu a huhoa intihsiakna neihtir a ni thung. Intihsiaknaah pakhatnain Rs. 3,000/- pahnihnain Rs. 2,000/- leh pathumnain Rs. 1,000/- an dawng.

24th. Sunday: Kristian Ṭhalai Pawl (KṬP) ten January 22, 2016 aṭang a pastor bial hrang hranga Bial Conference an hman chu a ṭiak.

25th. Monday: Governor Lt.Gen. Nirbhay Sharma chuan Former Legislators Association of Mizoram (FLAM) hruaitute a office conference hall-ah a kâwm. Governor chuan, FLAM hruaitute chu Mizorama an lo dawnsawn danah lawmthu hrilhin Mizoram hmasawn nan thawhpuiah a sáwm a, FLAM president KL Rochama pawhin thu sawiin, “Governor taima leh viak ṭha tak mai, Mizoramin kan nei hi a lawmawm hle,” a ti.

26th. Tuesday: India ram hmun dang rualin Mizoram hmun hrang hrangah Republic Day vawi 67-na hman a ni a; district headquarters pasarihah chuan district bawrhsapte khuallian niin, hnam puanzar an pawt pharh. India rama a lawman pui ber New Delhi-ah chuan prime minister Narendra Madi chuan naupang huaisen chawimawina dawng tura thlan mi 25 hnenah National Bravery Award a hlan a; award dawngtute zingah Ramdinthara (16) s/o VLMS Dawngliana, Saiha Vengpui a tel.

27th. Wednesday: MJA general headquarters chuan Aizawl Press Club-ah inhlan tharna leh kum thar thingpui inhona hun an hmang a, member-te an tel ṭha hle. Inhlan tharna hun hi MJA treasurer R.Lalhmangaihzuala’n a kaihruai a ni.

28th. Thursday: Hrangbana College chuan an college-ah blood donation camp an huaihawt a, Aizawl Civil Hospital tan thisen unit 124 pein, a petute mipa 98 leh hmeichhia 26 an ni.

29th. Friday: UD&PA department leh Lengpui Branch YMA ṭangkawp chuan Lengpui Airport-ah ‘Clean My Airport’ programme an hmang a; Lengpuia YMA member-te bakah high school leh middle school zirlaite’n airport leh a chhehvel tifaiin a hnatlang a ni.

30th. Saturday: Range Officer Sairang Forest Range, Pu Rongura Hrahsel Quarters-ah, Association for Environment Preservation (ASEP) leh Sairang YMA Branch pangate tangkawp chuan Bairabi atanga Sairang rail kawng (New B. G. Railway Line) sial avanga sava leh ramsa tenau chenna tihchhiat sakte tana mihring siam chawp chenna In tlangzarhna hun Release of Alternative Habitat/ Home for Avifauna an hmang. Hnatlanga thawkchhuakte hi pawl ngaah inthenin Sihhmiu atanga Pualhrang thleng an feh chhuak a. Ramsa tenau leh sava bute hi Wooden Plank cabinet, mau, plastic pangpar khawina pot, artificial leh hollow cavity (thing khawro) atanga siamte an ni.

31st. Sunday: West Lungdar khuaah Lalrindika (25) s/o Lalchhunga chuan Vanlalhruaia (35) s/o Lalkailiana chu ulhbunin a kâp hlum. Lalrindika leh Vanlalhruaia te hi pate unau an ni a, Lalrindika te inah an inhnial buai a, Lalrindika chuan a kâp ta mai a ni. Lalrindika hi police-in an man nghal.

Kolasib tuilut an lut

RIP lushai_er

$
0
0

Kan member hlut tak Engineer Pu Hluna, PWD SDO, misual.com ah chuan lushai_er ti a kan hriat lar zawk chuan tukin dar 8:35 khan chatuan ram min pan san ta :( Pu Lushai_er hi mi ril tak leh history lama tui tak mi a nia, misual.com a tan article 200 dawn lai a rawn contribute ve hman. Chu mai bakah comment section lamah pawh thu tha tak tak a rawn thawh ve thin bawk a ni.

Pu Mzvision an thu a rawn report dan in, “Aizawl Hospital ah internal bleeding a neih avangin a lut a, a ril-ah thisen a awm tam tawh avangin Hospital lian ah lo chuan enkawl theih a nilo ang an tia, chuvangin Aizawl to Silchar helicopter in an phur a, Silchar atangin Kolkata chu Air Ambulance hmangin an phur thla leh ta a, nimin tlai dar 6 khan Kolkata hostipal ah admit a ni. Mahse vanduaithlak takin tukin dar 8:35 khan cardiac arrest avangin a boral ta”.

misual.com community chuan Pu lushai_er hi kan ui hle a, Pathian in a chhungte awmpui turin kan tawngtaipui e.

February 2016, Mizo(ram) Diary

$
0
0

1st. Monday: Lunglei DC thar Abhijit Vijay Chaudhuri, IAS chuan a hna thar a zawm a, DC office thawktute kâwm nghalin, fuihna thu a sawi. Abhijit Vijay Chaudhuri hi IAS (AGMUT Cadre) 2012 batch a ni a, October 2014 aṭanga January 2016 thleng khan North Vanlaiphai SDO(C) hna a chelh a ni.

2nd. Tuesday:
Lunglei khawpui chhunga Falkawn bul khâmah Lalrinmuani (33) d/o K Remsangi, Lunglei Salem Veng thia chhar a ni.

3rd. Wednesday: Dr. Rosy Lalmalsawmi Ngente lehkhabu ziah ‘Aigupta Ramah Chhungkaw Thianghlim’ tih chu Aijal Club-ah Lalrammawia Ngente in a tlangzarh.

4th. Thursday: National Programme for Prevention & Control of Cancer, Diabetes, Cardiovascular Diseases & Stroke (NPCDCS) leh National Programme for Prevention and Control of Deafness (NPPCD) buatsaihin Chanmari YMA Hall-ah World Cancer Day hman a ni a; Health minister Lal Thanzara khuallian a ni. Health Minister chuan, Mizote zinga cancer a hluar lutuk chu ṭan tlân chuan tihtlem theih a nih thu sawiin, “Cancer hi a tìr têa hmuh chhuah a nih chuan 90% enkawl dam theih a ni. Mizoram mipui nunna suattu ber cancer hi thlir liam mai loa a do nan leh a tihkiam nan theihtawpa ṭan tlan a ngai a ni,” a ti. World Cancer Day pual hian inkhawm zawhah NPCDCS leh NPPCD ten a thlawna inentirna, Special Non Communicable Disease (NCD) Clinic an buatsaih a ni a, Chanmari veng mi eng emaw zat an inentir a ni.

5th. Friday: Mizoram police leh Central YMA hnuaia SRS duty-te chuan Zokhawthar aṭanga Aizawl rawn pan maxicab, MZ-01 D-0350 lo chhuk chu Bawngkawnah report an dawn avanga lo dapin heroin hàwng 9, Rs. 4,05,000/- hû leh a neitua puh David Lalremruata (24) leh Goldena (22), Zokhawthar nia insawi ve vete te an man nghal.

6th. Saturday: MIFCO chairman PC Zoram Sangliana, MLA chuan Chhingchhipa MIFCO sapthei herna hmun a tlawh a, loneitute nen an inkâwm nghal. PC Zoram Sangliana chuan, sapthei chìn chu eizawnna ṭha tak nia a hriat thu sawiin, “Ram dang aṭanga leina tur man zat rawn bituk tawh lo a, a thar chhuaktute ngeiin an duh zat an chhiar ngam theih nan tun aia nasa zawka ṭan lak a ngai. Loneitute’n an thar chhuah aṭanga hlâwkna an sên hi kan duh ber a ni,” a ti.

7th. Sunday: Synod Mission Board (SMB) chuan Bawngkawn Kohhran biak-inah missionary a lak thar mi 104-te tirh chhuahna inkhawm a buatsaih. Inkhawm hi SMB secretary Rev. K Lalrinmawia’n a kaihruai a, SMB coordinator Dr Robert S.Halliday-a’n missionary kal chhuak turte chanchin a sawi a, Synod moderator Rev. H Lalrinmawia’n tirh chhuahna hun hmangin, thuchah a sawi. SMB hnuaia field hrang hrang 19 atana missionary lak tharte hi mipa 44 leh hmeichhia 60 an ni.

8th. Monday: Ralkapthanga, Buarpui, Lunglei district chu a thing kihin a vua a, damdawi-in panpui a nih laiin a hliam tuar loin a thi. Ralkapthanga hi an biak-in bula kohhran hnatlangah a tel a, biak-in bula thingkung kih an tumna lamah an thing kih chuan a vaw palh a ni.

9th. Tuesday: Transport minister John Rotluangliana chuan Bairabi leh Lumding, Assam inkara rel kawng zauh meka hnathawh dan a en a; Railways hotute chuan March 2016 chhunga an zawh hman tur thu an lo hrilh. Transport Minister hi chief secretary Lalmalsawma leh Transport secretary Hrangtawna ten an ṭawiawm.

10th. Wednesday: Pu R. Lalzirliana, Prisons Minister chuan Lawngtlai District Jail a tlawh a, hnathawktute leh Jail tang mekte a kawm. Minister chuan District Jaila tang mek te chu, Ram leh khawtlang duhloh zawng engemaw thil an tihpalh avanga tang an nih thu a sawi a. Amaherawh chu chutiang mi ni reng lova, khua leh tui tha, ram leh khawtlang tana mi tangkai leh mi dangte tanpuitu ni tawh zawk turin a fuih.

11th. Thursday: Eptu MLA te chuan an leader Vanlalzawma hoin Aizawl Civil Hospital leh State Referral Hospital tlawhin, damdawi-ina hmun hrang hrangte an enfiah. Eptu MLA-te chuan sorkarin State Refferal Hospital tihchangtlun a tum dan leh Aizawl Civil Hospital tihtêt a tum chu an duh loh thu an sawi.

12th. Friday: Mizoram Government Drivers’ Association (MGDA) chuan Synod Conference Centre-ah conference an hmang a, chief minister Lal Thanhawla’n a hmanpui. Chief Minister chuan, driver-te an pawimawh thu sawiin, “In kutah mi nunna a awm tih hrereng chungin fimkhur a ṭulzia theihnghilh suh u. Hun kal tawh thlirletin tunah chuan hma in sawn nasa hle tawh tih a hriat a, inthlahdah tawk la awm bawk mah se, thil duhawm lo hriat tur a tlem ta hi a lawmawm hle a ni,” a ti. MGDA inkhawmpuiah hian chawhnu lamah ro an rel bakah, hruaitu thar an thlang a ni.

13th. Saturday: Aizawl Municipal Corporation hotute leh Aizawl traffic police hotute chuan Bazar Bungkawna kawngpui chunga kea kalna tur siam mek an enfiah. Bazar Bungkawna pedestrian over-bridge hi kawngpui lunlai leh lirthei tamna hmun a nih avangin kea kalte’n kawngpui an kân awlsam zawk nan leh mipui him zawkna tura siam a ni a; AMC sum Rs. 50,11,000/- hmangin North East Consultancy Services-in an siam a, September 27, 2016-a zawh hman tura ruahman a ni.

14th. Sunday: Mizoram Presbyterian Kohhran Hmeichhia, pastor bial hrang hrangte 12th. February zana tan chu a tiak ta.

15th. Monday: Sangau-I V/C leh YLA-te chuan Sangau leh Pangkhua ram chhunga Chhimtuipui lui, Saisihchhuah bul vela sangha leh luia nungcha an humhalh huam chhunga bomb hmanga sangha mantu, Kapthangliana, Sangau-I leh Kithanga, Pangkhua ten sangha an man sa an mansak chu an hal ral. Sangha an hâl ral tâk hi tualchhunga an hralhna anga chhûtin Rs. 20,000/- man vel a ni a; Sangau-I V/C leh YLA-te chuan Kapthangliana leh Kithanga te chu Rs. 20,000/- ve ve chawi turin an ti bawk.

16th. Tuesday: Kristian Ṭhalai Pawl din champha, KṬP Day a ni a, hmun hrang hranga KṬP branch-te’n an remchan dan angin an hmang. KṬP Day hi nikum thleng kha chuan February 22-ah hman ṭhin a ni a, Synod Inkhawmpuiin KTP Day chu February 16 a nih thu a puan hnuah, kumin aṭangin February 16-ah an hmang ta a ni.

17th. Wednesday: Kawnpui leh Khamrang inkara Tuitun lui bulah truck MZ-01 J-2766 leh 10 Assam Rifles 407 truck intáiah AR sipai pakhat Marru Gongo (32) chu a thi. Midang pathumin hliam an tuar bawk.

18th. Thursday: Mizoram Ṭhalai Kristian Pawl (MṬKP) inkhawmpui vawi 46-na chu CYLA playground, Lawngtlaia pandal-ah ṭan a ni. MṬKP inkhawmpui hian February 21, Pathianni zan thleng a awh dawn a, thupui chu ‘Mamawh chhanna Isua Krista’ tih niin, mi hrang hrangin thupui hi an sawi ang.

19th.Friday: Mizo pipute huna hmun pawimawh, Hringlang Tlang chu sorkarin District Park-ah siam a tum a, hmalak dan tur sawihoin Champhai bawrhsap Vanlalngaihsaka hoin DC Conference Hall-ah mi pawimawhet an ṭhukhawm. Hringlang Tlang hi Champhai aṭang km. 22-a hlá, Mualkawi khaw bula awm a ni.

20th. Saturday: Governor Lt.Gen. Nirbhay Sharma leh Indian Air Force (IAF)-a air vice-marshal OP Tiwari te chu Raj Bhavan-ah an inkâwm a; IAF hnuaia hna chi hrang hranga Mizo ṭhalai tam zawk an luh theih dan tur an sawi dun.

21st. Sunday: Baptist Church of Mizoram chuan Education Sunday an hmang a, tualchhung kohhran tinah chawhma inkhawmah hun an hmang a, thupui chu ‘Thu ka pek zawng zawng che u pawm turin zirtir rawh u’ tih a ni. BCM Education Sunday hi February Pathianni hnuhnung berah hman a ni ṭhin a, kuminah erawh chuan Pathianni vawi thumnaah an hmang a ni.

22nd. Monday: Sericulture department chuan Hnahthial bazarah NLUP ṭanpuina an sem. NLUP third phase fourth instalment-ah mi 11 hnehah Rs. 10,915/- ṭheuh leh fourth phase second instalment-ah mi panga hnenah Rs. 19,800/- ṭheuh sem niin, Rs. 2,19,065/- sem ral a ni.

23rd. Tuesday: India sipai, ramri vengtu Border Security Force (BSF) leh Bangladesh sipai, ramri vengtu Border Guards Bangladesh (BGB)-te chuan Tlabung bulah ramrîa inkalpawhna khàn an en ho bakah, ram leilung nihphung an zirho. ‘Joint Recce’ tia vuah ram pahnih sipaite’n ramri dinhmun an enhonaah hian BSF leh BGB sipai hotute an tel a; tun dinhmuna thawhhona ṭha tak an nei chu lawmawm an tih thu leh chhawm nun zel ṭul an tih thu an sawi. Joint Recce-ah hian BSF lam chu DIG pahnih – UPS Pathania leh SC Budakuty ten an ho a; Bangladesh lam aṭangin BGB commanding officer pathum, sector commander pahnih leh JCO pahnih an tel. He Joint Recce hian chawlhkar khat a awh ang.

24th. Wednesday: Excise & Narcotics department (END)-a Anti-Narcotics Squad chuan Upper Republic-ah heroin gram 19 leh a neitua puh David Zonunmawia (34) s/o Kaphnuna, Upper Republic nia inchhál an man.

25th. Thursday: AH&Vety department chuan Chhiahtlang community centre-ah Awarness Campaign cum Animal Health Camp an buatsaih a, ran hriselna endik a nih bakah, Vety doctor-te’n ran vulh tura thil pawimawh hrang hrangte mipuite an zirtir.

26th. Friday: Isaac Mawia (38), Lungphun khua, Sihphir Venghluna khawsa mek chu Sihphir Mêl 9-a bawlhhlawh paihnaah thia hmuh a ni. Isaac Mawia hi February 24 zân a a chhuak a lo haw leh lo a ni, khawtlangin zawn tuma an thawhchhuah hmasak ber niah an hmu nghal a ni.

27th. Saturday:
Mizoram Science, Technology & Innovation Council (MISTIC) bultumin Vanapa Hall-ah National Science Day 2016 lawm a ni a, Planning minister Lalsawta’n a hmanpui. Lalsawta chuan, ni tin khawsaknaah awlsam, rang leh hlâwk zawka hna thawhna atan science chhawr ṭangkai a pawimawh tih a sawi a, “Hmasawnna kawnga pên thum pên turah hmanrua leh khawl ṭangkai siam chhuah hi pên khatna a ni. A chhawr ṭangkai thei tur mipuite hnena thiamna hlan chhawn a, chuta tanga an thil siam chhuahte deh ralna tur lam buatsaih chu ke pên lehna tur a ni,” a ti. India scientist Sir CV Raman-a’n February 28, 1928-a Raman Effect a hmuh chhuah ní hriat reng nan, kum 1987 aṭang khan February 28 hi National Science Day-ah hman ṭhin a ni a; kuminah chuan February 28 hi Pathianni a nih avangin vawiinah hman a nit a a ni.

28th. Sunday: Baptist Church of Mizoram (BCM) chuan Lunglei Zotlang BCM biak-inah probationary pastor atana an lak thar mi pariatte lak luhna inkhawm (induction service) a buatsaih, Pro. pastor tharte hi BCM general secretary Rev. H.Lianngaia, presiding minister atana ruatin a la lut a; Christian Education director Rev. V.Vanlalchhunga’n a ṭawngṭaisak a ni.

29th. Monday: ZNP vice president K.Liantlinga leh ZNP-a a thurualpui mi ṭhenkhatte chuan MNF party an zawm a, Mizo Hnam Runah anmahni lawmluhna inkhawm neih a ni. K.Liantlinga chuan, “Vawiin hian Mizo nationalism tihlawhtling turin kan inpuiah kan lo hâwng a ni,” a ti. ZNP hruaitu, MNF party zawm tate zingah hian ZNP Political Affairs Committee (PAC) member leh general secretary R.Vanlaltluanga, general secretary dang pahnih, secretary panga leh ZNP ṭhalai vice president K.Ramsangzuala bakah, mi dang 170 vel an tel.

MIZORAM KANGTHELH TUTE PUIHNAN!

$
0
0

Mizoram khawpuiah-te hian kangmei a chhuahin kangthelh pawl-ten theihtawp chhuahin tan anla thin. Chutih karah chuan harsatna namenlo an tawk thin bawk. An harsatna tawh ber nia ka hmuh theih mai chu tui lakna remchang fire hydrant a awmlo leh kawng chep lutuk hi a ni fo. An tuipai tlemte a zawh chuan chawi leh chawp mai loh chu tih theih an nei tlem khawp ang; an thiamna an hmang theilo a ni ber.

United States -ah ngei pawh hian khaw thenkhat fire hydrant awmlohna a awm ve nawk tho mai. Chutiang hmunah chuan “portable collapsible tank” an tih mai (tuikhuah thleh theih ti ila kan sawi sual lovang) chu an hmang tangkai em em thin. Kangthelh motor chuan kang a thelh chhungin a dangin tui anlo chawi a, chumi, tuizem thlehtheih kaihparhah chuan an rawn chhunglut zung zung a, kangthelh motor la awm khan chhumlo chatlo-in kangmei tihmih hna chu a thawk thin a ni.

Hetiang, “portable collapsible tank” ang hi sawrkar department a nei tur chuan thil a kal zung zung theilo maithei, mahse khawtlang, entirnan, YMA branch tinte hian pakhat emaw theuh tal neita ila (mahni siamchawp pawh nise), kangmei a chhuah apiangin kangthelh motor hman theihna turah kuai parhin khawtlang chuan tui chhunluh hna thawkta thin ila, kangthelh motor pawhin tui chawi sek ngailo-in hna an thawk zung zung thei zawk ngeiin ka ring a ni. Kangthelh mi tho ka ni a, ka hmuh leh tawnhriat atangin ka ram, Mizoram tan thatur nia ka ngaih ka rawn sawi a ni e.

Ka sawi ang chi chu Google atanga ka hmuh hmasakber link ka rawn chhawp tel e.

MARCH 2016, Mizo(ram) Diary

$
0
0

1st. Tuesday: Commercial Vehicle Joint Action Committee (CVJAC) bultumin Mizoram pumah lungawi lohna lantirna atan sumdawnna lirtheite an tlan loa, chief secretary Lalmalsawma nen an inbiak hnuah lungawi lohna lantir hi an ti tawp. CVJAC-te hian chhiah pek dan tur te, bus leh taxi replacement tih theih loh te, chhiah tihsan a nih laia taxi intlan chhawk tura tihte leh emergency thila road permit lak ngai lo tura tih ziak dahte an phut a, an thil phut chungchangah hian sorkar chu inbiak duh loa an puh a ni.

2nd. Wednesday: Aizawl Municipal Corporation (AMC) Board of Councillor (BoC) chu an ṭhukhawm a, kum 2016-2017 atana AMC budget tura ruahman vbc. 31.01/- pharh a ni. Sum hmanna tura ruahman a nih dan chuan vbc. 16.57/- chu AMC inrelbawlna leh thawktute hlawh tur a ni a, vbc. 14.44/- chu hmasawnna hnathawhna tur a ni.

3rd. Thursday: General Conference vawi 56-na chu New Champhai khelmuala pandal-ah ṭan a ni a, palai lawm inkhawm neih a ni. Inkhawm hi Central KṬP leader Rev. J.Lalremsiama’n kaihruaiin, Synod moderator Rev. H.Lalrinmawia’n thuchah a sawi a, general secretary Upa Zonunmawia’n report a pe. Synod Choir music video album ‘Lal a ni’ tih tlangzarh nghal a ni.

4th. Friday: Chapchar Kût chu Mizoram hmun hrang hrangah hlim taka hman a ni a, a hmanna pui ber Aizawlah chuan Lammualah Home minister R.Lalzirliana hoa hman a ni. Lammuala Chapchar Kût hmannaah hian Art & Culture minister R.Romawia chu Kût Thlengtu a ni a, Home Minister chu Kût Pa a ni. R.Lalzirliana chuan Chapchar Kut chu pipute nunze mawi tlawmngaihna leh aia upate zahna Mizo thinlungah par chhuah tir lehtu nise a duh thu sawiin, kut hmangtute chu innghirhona tel loa, induhsak tawnna nen hlim taka hmang turin a chah. Lammuala hun hman a nih bakah Chapchar Kut pual hian Assembly Annexe-ah flower exhibition, Vanapa Hall-ah photo & painting exhibition leh Lammualah handicraf/handloom & food exhibition buatsaih a ni bawk.

5th. Saturday: MZP bultumin Zoram Ni pualin Aizawlah Millenium Center aṭanga Vanapa Hall thleng kawng zawh a ni. Kawng zawh ṭanna Millenium Centre kawtah MZP president Lalsangzuala Ngente-in thu a sawi a, “Zoram Ni hi tute mah, political party leh eng pawl mah tih thinurna atan leh tute tan emaw rilru nat tharna atan hmang kan ni lo,” a ti. MZP chuan March 5, 1966-ah India sorkarin jet fighter hmangin Mizoram a bomb nia sawiin, hemi ni den chhen hian March 5 chu ‘Zoram Ni’ tia vuahin, he ni pual hian kum 2008 aṭang khan hun an hmang ṭhin a ni.

6th. Sunday: UPC North East India, North Mizoram District Conference, March 3 aṭanga Tlangnuam playgorund-a neih chu a ṭiak. Inkhawmpuiah hian pastor lak thar tur nupuite chuan hna nghet an nei tur a ni lo, an ti. Conference-ah hian thupui ‘Hma i sawn zel ang u’ tih chu Rev. C. Lalrammuana, Rev. C. Lalmuanpuia, Rev. Laltluanga, Rev. Zohmingthanzama, Rev. Rosanga Kawlni leh pastor Vanlalruatate’n an sawi.Kum 2016 – 2017 chhunga hruaitu tur an thlang nghal a, district superintendent-ah Rev. C Lalrammuana, secretary-ah Rev. Laltluanga leh secretary-ah Rev. Chhiarpuia te an thlang.

7th. Monday: Minister C.Ngunlianchunga chuan Lawngtlai khaw chhunga 33Kv Sub-Station thar sakna hmun tur a tlawh. 33 Kv Sub-Station thar hi tuna P&E Complex chhungah dah tum a ni a, hna pawh thawh tan mai theih tura inlakkhawm mek a ni.

8th. Tuesday: Mizoram Governor Lt Gen. Nirbhay Sharma (Retd.) chuan Raj Bhavan, Mizoram website siamthat, rajbhavan.mizoram.gov.in chu internet kaltlanga en theih in a hawng. Website hawnna-ah hian Governor chuan Mizo thalai ten Information Technology Age ah midang te rual in hma an sawn tih a sawi a. Midang te aia thiam tur erawh chuan hmabak an la nei tih sawiin “Raj Bhavan Website pawh hi Information Technology huang chhunga hmasawn mek Mizo thalaite zawng zawng Raj Bhavan in a chhuangin a thlawp tlat tih lan tir nan siam a ni a. Smart India boruak lo awm mek ah hian Smart Mizoram bakah smart office te kalpui tum ila, Mizoram ah digital connectivity tha zawk a lo awm hunah Mizo thalai ten hlawkna kawng tam takah an nei ang” a ti.

9th. Wednesday: Lei leh ni inkarah thla a awm avangin awkin ni a lem. Mizoramah chuan a puma hmuh theih a ni lo a; zing dar 5:33 aṭanga zing dar 6:52 thleng a hmuh theih. Pacific thliarkar, Sumatra thliarkar, Indonesia leh a chhehvel rama chengte chuan ni awk lem hi a pumin an hmu thei thung.

10th. Thursday: Sorkar laipuia minister of state for Defence Rao Inderjit Singh chuan National Cadet Corps (NCC) hmeichhiate khawvela tlang sang ber Mount Everest-a lawn turte chu New Delhi aṭangin a vai liam. Mt. Everest lawn turte zingah hian Mizo hmeichhia pakhat Lalrintluangi d/o Lalbiaknipuia, Dawrpui Vengthar a tel.

11th. Friday: New Champhaia KṬP General Conference vawi 56-na neihna pandal chu hnatlangin ṭhiah a ni a. Senghawi a nih mek laiin a chim a, Vanmawia (45) s/o Zataia, Champhai Kanan Veng chu thiin, mi dang panga an hliam.

12th. Saturday: Minister pali – R Lalzirliana, Lalsawta, Lal Thanzara leh C.Ngunlianchunga te chuan Dawrpui venga sorkar hnathawh kal mekte an en a; PWD leh UDPA department hotute’n an ṭawiawm.Minister-te hi Dawrpui Local Council hruaitute’n an harsatna leh mamawh hrang hrangte an lo hrilh a, harsatna sutkian dan turte an sawiho nghal a ni.

13th. Sunday: Baptist Church of Mizoram rorelna inkhawmpui lian ber Assembly vawi 120-na, Hnahthial Bazar BCM biak-ina neih chu a ṭiak. BCM chuan, Pathianni serh chungchangah hmalak ni se, a ṭul dana zirin inkaihhruaina siam ni se, an ti.BCM hian mission field leh station 25 an nei a, chung zinga 17 chu ram danga mi a ni. Mission field hrang hrangah thawktu 1,230 an awm a, kum 2015 chhung khan ring thar 3,773-in baptisma an chang a ni.

14th. Monday: Mizoram Auto Rickshaw Owners Association (MAOA), Lunglei hqrs. chuan life time road tax pek an duh loh lantirna atan Lungleiah AOC aṭanga Venglai thleng, auto rickshaw-in kawng an zawh.

15th. Tuesday: Mizoram Legislative Assembly budget session chu tan a ni a; March 31, 2016 thleng a awh dawn a ni. Governor Lt.Gen. Nirbhay Sharma-a’n thu a sawi.

16th. Wednesday: LPS Vision neitu, Laldailova Pachuau (83) chu chuap cancer vangin New Life Hospital-ah a thi a, vui nghal a ni. Laldailova Pachuau hi kum 1957-ah Biakveli nen inneiin fa pasarih an nei a, sumdawnna lama mi hlawhtling tak niin, kum 1991 khan Mizo TV local channel LPS Vision a din a ni.

17th. Thursday: T.Romana College leh Mizoram Library Association ṭangkawp chuan IPR auditorium-ah khawtlang nun danglam zela library pawimawhna zirhona an buatsaih a, Art & Culture secretary Thanhliri Pachuau-in a hmanpui. Thanhliri Pachuau chuan, library chu mipuite zirna in tia hriat a nih ṭhin thu sawiin, “Kum, hnam, sakhua, vun rawng, nihna eng mah sawi loin, eng mi pawhin a mamawh a zawna a hmuh theihna hmun a nih avangin a pawimawh hle,” a ti a; librarian-te chu mipui rawngbawl hna pawimawh tak vuantu an ni tih hre reng turin a chah. Seminar-ah hian sorkar hnuaia public library-a thawk te, college hrang hrang librarian-te leh NGO hrang hrang library enkawltute an tel a ni.

18th. Friday: Congress party chuan Congress Bhavan-ah tun hnaia Public Affairs Centre, Bengaluru-in India ram state tê 12 zinga good governance-a ṭha bera Mizoram a thlan lawmna hun an hmang. MPCC president Lal Thanhawla chuan thingtlang leh khawpuiah an party an pung zel nia sawiin, “Tute’n emaw Mizoramah term thum a sorkar theih loh anga an sawi fo hi India ram state dangah pawh a theih avangin Mizoramah a theih loh chhan tur a awm lo,” a ti.

19th. Saturday: Mizorama Seventhday Adventist ṭhalaite chuan khawvel hmun dang rualin Global Youth Day an hmang a; mi dangte tana thil ṭha tihna hun atan an hmang.Aizawlah chuan Adventist Youth Federation, Aizawl West, Aizawl East leh KLS branch-te’n a huhoin damdawi-in hrang hrang tlawhin, damlo leh a awmpuitute hnenah eitur an sem a, home hrang hrangah ei tur leh an mamawhte an sem bawk.

20th. Sunday: Tumkau Ni a ni a, Isua Krista Jerusalem-a lal anga luhna hriat reng nan zing karah hmun hrang hrangah tumkau cháwia kawng zawh a ni

21st. Monday: Pachhunga University College-a Psychology department-in kum 2014-a Mizorama chanchinbu mite tana “Suicide: Sensitization and Prevention for Media Professional” tih thupui hmanga seminar an buatsaih kal zela lehkhabu an buatsaih chu MJA vice president Zonunsanga Khiangte-in Aizawl Press Club-ah a tlangzarh. Lehkhabu hi Dr Saichampuii, Dr Rinpari Ralte leh Lalropuii te buatsaih a ni. Lehkhabu hi Rs. 150/- man a ni.

22nd. Tuesday: MNF president Zoramthanga chuan Myanmar second vice president atana Zo hnahthlak tling thar, Van Thiao hnenah lehkha a thawn a; vice president-a a tlin avanga lawmpuina leh duhsakna a hlan.

23rd. Wednesday: Mizoram Journalist Association (MJA) chuan Berawtlanga Art & Culture Auditorium-ah General Conference vawi 43-na an hmang a; minister Lal Thanzara khuallian niin, minister of state C.Ngunlianchunga khualzahawm a ni. MJA conference-ah hian chawhnu lamah kum 2016-18 chhunga hruaitu tur thlanna leh rorel inkhawm neih a ni a; president-ah Vanlalrema Vantawl, Zalen chanchinbu enkawltu chu thlan a ni.

24th. Thursday: World TB Day chu ramchhung hmun dangte rualin Eye Building,Mamit District Hospital ah hman a ni. Pi Lalbiaksangi MCS,District Bawrhsap chuan khuallian niin a hmanpui. Inkhawm hi Dr.Lalrinthangi DTO in kaihruaia,Andrew Vanlalhruaia DPPM Co-ordinator in lawmthusawina a nei ani.

25th. Friday: Mizoram a upa ber nia sawi leh hriat Tawipui ‘S’ khawchhuak Pi Huatchuangi chu tuna a chenna a fanu Pi Ngunleni in Farm veng, Lungleiah ah kum 116 mi niin a boral ta. Ani hi kum 1900 a piang a ni.

26th. Saturday: Sihphir Branch YMA ten ramngaw leh nungcha humhalh beihpui an thlak mek kal zelah an khaw ram chhungah silai hmanga sa leh nungcha dangte pêl ṭhin an awm ṭhin tih hriain YMA hruaitute leh member eng emaw zat chu an khaw tlak lam ramah an feh chhuak a, thingzai lai engemawzat bakah thingzai tute kut atangin silai panga an man nghal.

27th. Sunday: Delhi leh Lengpui inkara thlawk tur thlawhna a thlâwk ṭan a, ni tin a thlawk ṭhin ang. Lengpui Airport-a a rawn ṭum hmasak ber lawm nan hian ‘water salute’ hmangin airport-ah lo lawm a ni. Delhi-Aizawl via Guwahati flight hi Jet Airways a ni a, Boeing-737, 800 series niin, mi 168 a chuan theih.

28th. Monday: Home department-a additional secretary Lalbiakzama hoin a pisaah Fire Service Week, 2016 hman dan tur rel a ni. Week hman chhung hian vantlang hmun pawimawh laiah kângmei laka inven dan entirna buatsaih leh hmun pawimawhte kângmei laka a him leh him loh enfiah an rel.

29th. Tuesday: Ṭhuampui branch KṬP chuan Central KṬP blood donation calendar angin Aizawl Civil Hospital tan thisen unit 32 an pe a, a petute mipa 27 leh hmeichhia panga an ni.

30th. Wednesday: Zonuam venga RL Laldawngliana in kawta motor dah khawm chu a kâng a, hâl nia hriat a ni. Motor kângte chu, RL Laldawngliana i10 car, bike pahnih leh scooty pakhat a ni. Motor kângte hi a kang chhe hlawm hle. Laldawngliana te kawt velah hian motor an riah khawm ṭhin a, motor dang awm ve parukte chu a kan kâi hmain ṭhenawm khawvengte’n an veng hman a ni.

31st. Thursday: March 15, 2016-a ṭan Mizoram Legislative Assembly pasarihna session ṭum riatna chu zawh a ni. Speaker Hiphei chuan session-a member-te chêt dan chu khawvelin entawn se a duh thu a sawi. Tun ṭum session-ah hian Finance minister Lalsawta’n kum 2016-2017 chhunga Mizoram budget tur cheng vbc. 8038.39/- House-ah a pharh a, pass a ni. Session atan hian zawhna ziaka chhan chi (unstarred question) 34 a lut a, chung zinga 30 chu pawm niin, chhan loh panga a awm.

16th Adventure Course, 2016 at Vaipuanpho

$
0
0

A hming a phai awm ve hi chuan Mizoram lam thil hi chu a tha lo turah han ngaih ngawt mai hi a awl thin a. Sports Dept in an huaihawt Adventure Course SR video ka en zo chiah a, a tha ka ti khawp mai. Ka rin ai daih in an ti phuisui. A bik takin Solo Night kha- Mahni a buk in sak a, mahni a ram a riah. PUC Adventure Club a mi changel a a buk sak kha a nalh khawp mai.

In la en loh chuan en ve ngei chi a

SR : 16th Adventure Course [1/2]

Click here to view the embedded video.

SR : 16th Adventure Course [2/2]

Click here to view the embedded video.


April 2016, Mizo(ram) Diary

$
0
0

1st. Friday: Chief Minister Lal Thanhawla chuan Congress Bhavan-a an party inkhawmah thu sawiin, Assembly budget session neih zawh tâka eptu member lam tan sawi chhiatna tur a awm lo a, an fak lo thei lo nia sawiin, “A chhan chu kan opposition member-te thu dikah an ṭang ngam a, huaisen takin thurâwnte min pe ngam a. An hotute nen an inang lo a, kan opposition member-te an fakawm hle a ni,” a ti.

2. Saturday: Mizoram Legislative Assembly building tuala Mizoram District Council member ni tawhte hriatrengna lungphun siam thar chu Assembly speaker Hipheia’n a hawng. Mizo District Council-ah kan member ni tawh 78 an awm a, chung zingah chuan mi pasarih – C.Chhunbura, CL Ruala, Mehlai Hlychho, RC Thanga, PC Saprema, Thangchungnunga leh ZV Lalmawia te an la dam a ni.

3rd. Sunday: Counter Insurgency and Jungle Warfare School (CIJWS) commandant, Maj. Gen. MS Ghura chuan Pathianni zan khan chief minister Lal Thanhawla chu a chenna banglaah a hmu a, CM-te nupa hnenah duhsakna thilpek a hlan.

4th. Monday: Minister Lal Thanzara chuan Mizoram PWD hnuaia hmalakna, Hnathial-Haulawng (via Zotuitlang) kawng laih leh Tuipui-D (Darzokai) lei dawh mek a tlawh a, hnathawh dante a enfiah. Hnahthial-Haulawng (via Zotuitlang) kawng laih hna hi January 29, 2016-ah thawh ṭan niin, NLCPR Phase-I (km. 12) siamna tura senso tur zat chu cheng nuai 1515.75/- a ni a, January 29, 2019-a thawh zawh tura tih a ni. Tuipui-D lei dawh hna chu November 19, 2012-ah hna thawh ṭan niin, April 30, 2016-ah zawh theih beisei a ni thung.

5th. Tuesday: Saiha, Khawzawl leh Hnahthialah te Prime Minister Crop Insurance Scheme (PMCIS) chungchang lo neitute hrilhfiahna hun buatsaih a ni.

6th. Wednesday: Governor Lt.Gen. Nirbhay Sharma chuan Lunglei Circuit House conference hall-ah Lunglei bawrhsap Abhijit Vijay Chaudhari leh Lungleia sorkar department hotute a kâwm. Larsap chuan, sorkar hmalakna zingah a bik takin Rural Development, Health, Education, UDPA, PHE, PWD leh bank-te hnathawh chungchang hriat a duh thu a sawi a; department official-te’n sorkar ruahmanna hrang hrang kalpui mek leh hnathawh dante an tarlang.

7th. Thursday: World Health Day a ni a, Mizoram hmun hrang hrangah hman a ni.

8th. Friday: AH&Vety minister C.Ngunlianchunga chuan Thenzawla AH&Vety farm a tlawh a, ran chaw chînna hmun tihchangtlun dan tur leh tuna hmalakna tur a hmachhawp awm sate bawhzui dan tur a enfiah. Kum 2016-17 chhunga AH&Vety department-in Thenzawl farm-a hma thar an lakna tur survey nghal a ni a, ruahmanna chi hrang hrang an siam.

9th. Saturday: Mizo zinga Union minister awmchhun Dr C.Silvera (81), Tuikhuahtlang chu lung ṭha lo avangin a thi. A nupui Lallawmzuali leh a fate pali a kalsan.

10th. Sunday: Isua Krista Kohhran (IKK) Ṭhalai Pawl General Conference vawi 39-na leh an kum kum 40 tlinna, Ruby Jubilee lawmna April 8, 2016 a Vaphai Kohhran biak-ina tan chu a ṭiak. IKK Ṭhalai Pawl conference-ah hian palai 1,300 vel an kal a, kum 2016-17 budget atan Rs. 5,00,000/- an pawm.

11th. Monday: Serchhip District National Tobacco Control Programme (NTCP) hnuaia Tobacco Cessation Clinic (TCC) chu JN Hospital-ah hawn a ni. Clinic hi zûk leh hmuam sim duh tan pan theih a ni a, damdawi leh counselling hmangin zûk leh hmuam sim duhte ṭanpui ṭhin an ni ang.

12th. Tuesday: DRDA Champhai chuan Champhai Venglai community hall-ah, Khawzawl leh Ngopa block-a VEC member-te tan MGNREGA chungchangah training an buatsaih a, Champhai DC Vanlalngaihsaka’n a hmanpui.

13th. Wednesday: Kumin atan lirnghing hriat thamin vawi hnih a thleng ta. Tun tuma lirnghing hi US Geoplogical Survey tarlan danin, lirnghing inṭanna (epicentre) chu Myanmar rama Sagaing region-a Mawlaik-ah a ni a, lei chhung km. 135 vela thûk aṭanga irh chhuak niin, magnitude 6.9-a ná a ni. Lirnghing hian Mizoram pawh na takin a sâwi a, mipui a tithlabar hle a, second 30 vel a nghîng a ni. Thi an awm lo a, hlauhthawn avanga tlanchhiatna lamah mi pahnihin hliam tenau an tuar.

14th. Thursday: Lawipu community hall bula Central YMA rama CYMA Hostel sak tur lungphûm chu chief minister Lal Thanhawla’n a hawng a; CM chuan, hostel khuahkhirhna dan siam a ṭul thu a sawi. Hostel hi cheng nuai 520.48/- senga sak tur a ni. Hna hi thawh ṭan nghal tur a ni a, kum hnih chhunga zawh tura ruahman a ni. A senso tur sum cheng nuai 520.48/- hi Ministry of DoNER-in 90% a tum a, a bak 10% chu Mizoram sorkarin a tum ang.

15th. Friday: April 5, 2016-a thi Lalhmingsangi (26) w/o Hrangrotluanga, Khawzawl Vengthar chu a thih danah rinhlelhawm a awma ngaih a nih avangin magistrate enpuina hnuaiah police leh Khawzawl Vengthar YMA-te’n an phawrh a, doctor-te’n an endik hnuah phûm leh nghal a ni.

16th. Saturday: Tualpui Presbyterian Kohhran biak-in sak thar chu Synod moderator Rev. H.Lalrinmawia’n hawngin, Pathian hnenah a hlan. Biak-in sak nan hian Rs. 49,71,614/- an sêng a, a dung ft. 53 leh a chanve, a vâng ft. 40 a ni.

17th. Sunday: Biate khuaa kohhran hrang hrangte chuan, ‘Chhanchhuahna Ni’ an hmang. Chhanchhuahna Ni hi rambuai lai, April 17, 1966-a sipaite laka Biate khua chhanchhuahna ni hriatrengna a ni.

18th. Monday: Sorkar laipui hmalaknaa thingtlang mite chawikanna tura ruahmanna kalpui dan viltu, State Level Vigilance & Monitoring Committee chu New Secretariat conference hall-ah an ṭhukhawm. Meeting hi parliamen¬tary secretary Lt. Col. ZS Zuala’n kaihruaiin, Lok Sabha MP CL Ruala, minister pa¬hnih Zodin¬tluanga leh PC Lal¬than¬liana, MLA Chalrosanga Ralte bakah, a kaih¬hnawih department secretary leh director-te an tel.

19th. Tuesday: Mizoram Upa Pawl (MUP) chuan Vanapa Hall-ah General Assembly an hmang a, Social Welfare minister PC Lalthanliana’n a hmanpui. Inkhawmpui hi president RK Thanga’n a kaihruai a ni.

20th. Wednesday: Lengpui Model Vengah Lalringi in, Assam type chu bungraw chuh hman lohin a kâng ral. Kângmei hi in chhunga electric hrui kâng aṭanga chhuak nia hriat a ni

21st. Thursday: Mizoram Legislative Assembly session ni khat awh neih a ni a, session-ah hian ‘The Mizoram (Land Acquisition, Rehabilitation and Resettlement) Bill, 2016’ pass a ni a; April 9, 2016-a thi, Union minister of state hlui Dr C.Silvera sûnna hun hman a ni bawk.

22nd. Friday: Thanhranga @ Mathana (39), Mission Venga awm leh Hnahlan lam mi nia insawi chu Facebook-a chief minister Lal Thanhawla laka tharum thawh duhna lam hawi a post avanga man chu police-in an kawl hnuah rilru lam chiang loa hriat a nih avangin Kulikawn damdawi-inah dah luh a ni.

23rd. Saturday: Department of Science & Technology bultuma siam, Hmunpui khuaa ruahtui khawlna tuizem 12 chu minister John Rotluangliana’n a hawng. Tuizemte hi Science & Technology hnuai¬ah Mizoram Science, Technology and Innovation Council (MISTIC), Directorate of Science & Technology-te’n a siam hna an thawk a ni.

24th. Sunday: Pu V.Lalsangmawia (61) s/o Lawrkhuma (L) Kolasib Project Veng VCP chu rannung thahna hlo a in palh vangin Kolasib Civil Hospital-ah a boral. Pu V.Sangmawia hi a fanu Vansangpuii nen chauh a khawsa an ni a, he thil thlen lai hian a fanu hi a zin bo hlan a ni.

25th. Monday: World Malaria Day a ni a; Mizoram hmun hrang hrangah hman ve a niin thupui chu ‘End malaria for good’ tih a ni.

26th. Tuesday: Govt. Champhai College Disaster Management Committee buatsaihin chhiatrupna thlen thulha insenghawi dan lemchan College-ah neih a ni a. Champhai DC Pu Vanlalngaihsaka, IAS chuan a telpui. Pu Vanlalngaihsaka chuan, “Mizo kan vanneihna chu chhiat tawh nikhuaah tlawmngaih chhuaha kalkhawm kan thahnem thin hi a ni a. Kan tlawmngaihna kan lantirna hi a tangkai zual zawk theih nan training tha tak neih a, chhan ngai leh puih ngai te awmze nei taka puihbawm dan tha zawk kan hriat hi a pawimawh dawn a ni,” a ti.

27th. Wednesday: Mizo Academy of Letters (MAL) chuan Aizawla IPR Auditorium-ah Foundation Day an hmang a, Art & Culture minister R.Romawia’n a hmanpui. He hunah hian Book of the Year 2015 ‘Kawlkil piah lamtluang’ tih ziaktu C.Lalnunchanga hnen¬ah Rs. 5,000/- leh thuchei a hlân. MAL hian Book of the Year 2015 thlang tur hian lehkhabu 140 an endik niin an tarlang. Book of the Year hi kum 1989 a an tih tan atang khan mi pali-in an dawng nawn tawh a; a dawngtu zingah hmeichhia pathum an tel tawh bawk.

28th. Thursday: MBSE chuan HSLC Examination 2016 result a tichhuak a, zirlai exam 18,091 zinga 12,427 (71.17%) an pass. A pumpuiah C.Vanlalnghaka s/o C.Chhuanthangpuia (Chhinga Veng, Aizawl) Home Mission School pakhatna a ni. HSLC 2016-ah hian distinction-ah mi 629 an pass a, first division-ah 2,025, second division-ah 3,510 leh third division-ah 6,263 an pass. Zirlai pass vekna sikul 72 an awm a, zirlai fail vekna sikul pali an awm thung. Exam hmachhawntute hi hmeichhia 8,890 leh mipa 8572 an ni a; regular-a exam beitu 17,071 niin, private-a exam mi 391 an ni.

29th. Friday: Aizawl lam pana tlân truck AS-11 AC-6968 chuan Tachhip khuaah Lalrokima s/o Thanzuala in, Assam type, kawngpui âna awm chu a hnâwl a; kawng thlangah ft. 150 vel lum zuiin, truck-a chuang Chakma nula pakhat a thi. A bag-a a matric certificate-a a inziah danin, Bawidi Tongchongya d/o Birolokia Tongchongya a ni. Truck-a chuan mi pathum bakah in neitute chhungkua, member parukte chuan hliam an tuar.

30th. Saturday: HT Sangliana, IPS (rtd.)-in a chanchin a ziahna, ‘HT Sangliana: An Autobiography of Super Cop’ tih chu Aizawl Press Club-ah MJA president Vanlalrema Vantawl-in a tlangzarh. Lehkhabu hi phek 458-a chhah, Rs. 250/- man a ni.

May 2016, Mizo(ram) Diary

$
0
0

1st. Sunday: Thli tleh vangin Lallen khuaah high school chu luah theih loh in a chhia.

2nd. Monday: Dr. Judy Laldinpuii (42) d/o C.Tawnluaia, Tuikual South, Guwahati-a hna¬thawka awm chu Guwahati-ah a thi. Dr. Judy hi neuro-surgery super specialist a ni.

3rd. Tuesday: Hunthar Venga lei tlahniam bulah gas phur truck-in bike MZ-01 H-8100 a chíl a, bike khalhtu Gordon Lalbuatsaiha (32) s/o Dengzika, Dawrpui Vengthar chu Aizawl Civil Hospital thlenpui a nih hnuah a hliam tuar loin a thi.

4th. Wednesday: Bhaidas Hall, Juhu, Mumbai-a JJT University-in 3rd Special Con-vocation an hmanah Governor Lt.Gen. Nirbhay Sharma hnenah Doctor of Letters (D.Litt) degree hlan a ni. Mizoram Governor chuan, India ram leh mi¬puite tana hna a lo thawh tawhte ngaihhlutsak a, D.Litt. Degree pek a ni chu lawmawm a tih thu a sawi.

5th. Thursday: Sumsuih khaw daiah maxicab, AS-11 AC-9303 chu kawng laiah a let a; mi pali hliamin thi erawh an awmlo hlauh. Motor hi a chiangkuan loh avangin Sumsuihah an siam a, an siam zo an tlan leh chu Midum Kham kawngpuiah an chesual ta mai a ni.

6th. Friday: Aizawl leh Tuipuibari inkara tlan MST bus chu Tuipuibari leh Damparengpui inkar, Tuipuibari aṭanga km. hnih leh a chanve velah chesualin, kawng thlang ft. 50 velah a tla a; thi an awm lo a, mi 19 an hliam.

7th. Saturday: Assamese kum thar kut Rongali Bihu chu Assam Cultural Society (ACS) buatsaihin Vanapa Hall-ah hman a ni a. Chief Minister Pu Lal Thanhawla chu Khuallian niin, a nupui Pi Lal Riliani’n a tawiawm a ni. Pu Lal Thanhawla chuan Assam Cultural Society te’n an kum thar kut lawmnaa Khualliana an sawm chu lawmawm a tih thu sawiin, kal khawmte chu kum tha tak hmang turin duhsakna a hlan.

8th. Sunday: Mother’s Day (Nute Ni) a ni. Salvation Army-a corps hrang hrangte chuan Mothers’ Day pual hian hun an hmang.

9th. Monday: Ngaizelah Lalramhluna (37), Tlangnuam Block Veng ruang chhar a ni.

10th. Tuesday: Dawrpui Multipurpose Centre sakna turah LB Hruaitluanga s/o MS Dawngliana, Sailam ruang chhar a ni.

11th. Wednesday: Mizoram Board of School Education (MBSE) chuan, Higher Secondary School Leaving Certificate (HSSLC) Examination 2016 result a tichhuak. Zirlai exam 11,389 zinga 8,747 an pass. Pass percentage chu 76.80% a ni a, kum 2015-ai in kumin hian pass hi an tha zawk (74.53%) a ni. HSSLC 2016-ah hian distinc¬tion-ah mi 202, first division-ah mi 1,736, second division-ah mi 2,827, third division-ah mi 3,882 an pass a; fail mi 2,428 awmin, compartmental chance nei mi 214 an awm. Zirlai pass vekna sikul 41 an awm laiin, zirlai fail vekna sikul paruk a awm thung.

12th. Thursday: International Nurses Day a ni a, he ni pual hian Mizoram hmun hrang hrangah nurse-te’n hun an hmangin thil tha tih nan an hmang hlawm.Nurses Day hi khawvela nurse hna thawktu ropui, Florence Nightingale pian ni, May 12-ah hman ṭhin a ni a, amah hi kum 1820-a piang a ni.

13th. Friday: Mizo Students’ Union (MSU) chuan Vanapa Hall-ah HSSLC Examination 2016-a hlawm (stream) hrang hrang palia Mizo zirlai ti ṭha zual pathum ṭheuh lawmpuina hun an hmang a; MBSE chairman Dr Lalchungnunga’n a hmanpui. HSSLC-a ti ṭha pakhatnain Rs. 5,000/-, pahnihnain Rs. 3,000/- leh pathumnain Rs. 2,000/- leh thilpek dangte an dawng a ni.

14th. Saturday: Champhaia Excise & Narcotic department leh Custom department mite joint operation chuan, Myanmar rama zu siamna chi khat, BEDC litre 756 an man a; a neitua puh mi pathum leh an phurhna maxicab leh taxi an man tel bawk.

15th. Sunday: Pentikos ni a ni a, Mizorama kohhran hrang hrangin an hmang. Pentikos ni hi Easter Sunday aṭanga chhiara ni 50-na a ni.

16th. Monday: Sesawng Bial KṬP chuan Sesawng khuaah Synod Hospital tan thisen unit 25 an pe a, a petute mipa 24 leh hmeichhia pakhat an ni.

17th. Tuesday: Kawnpui damdawi in chuan, sikserh dona beihpui thlakna chi khat atan Hortoki khuaah a thlawna inentirna an buatsaih a; mi 73-te hriselna dinhmun an endik bakah, thisen an endiksak bawk.

18th. Wednesday: Vairengte Presbyterian kohhran pastor quarters thar sakna lungrem chu a chim a, a thlanga chenna in leh Maruti car a delh chhia.

19th. Thursday: Mizoram hmar lam, Aizawl district-a khaw 25 leh Kolasib district-a khaw parukah village council inthlan neih niin, mipui¬te’n vote an thlak. Inthlan zawh veleh vote tlate chhiar nghal a niin khaw 31-a V/C inthlana political party-te’n hnehna an chan dan chu – INC-15, MNF-8, ZNP-1, BJP-1 a ni a; party chak bik awm lohna khaw pali awmin independent candidate-te chakna khaw pahnih a awm bawk.

20th. Friday: Mamit district-a Damdiai khaw bulah pick-up a chesual a, motor neitu leh khalhtu ni bawk CL Zarliana (59), Mamit Venghlun VCP chu a hmunah a thi. Mi dang pakhat chuang ve erawh chu a na lo thung. Motor hi Bairabi-a bazar tura kal a ni.

21st. Saturday: Commercial Vehicles Joint Action Committee (CVJAC) chuan an thil phût nawr nana May 18, 2016 aṭanga tiam chin awm loa nawrh an huaihawt avanga sumdawng lirtheite ni li chhung an tlân loh hnuah titawp lailâwkin sumdawnna lirtheite an tlan leh ṭan.

22nd. Sunday: Bairabi bul Tlawng lei (RCC), Kolasib district leh Mamit district inkalpawhna tur dawh mek chu a ban leh ban inkara cement chhûn mek dona tui lianin a len chiat avangin a chim. Kum 2007-a dawh ṭan Tlawng lei hi metre 160-a sei tur a ni a, a chim lai hi ban leh ban inkar metre 40 niin, dawh zawh tawh metre 120 chu a chhe tel lo. A chimna laiah hian May 20, 2016 khan cement an chhûng a, a la ngheh loh avangin tui lianin a dona ban chu lên chhiain a chim ta a ni. Lei chim vang hian thi leh hliam an awm lo.

23rd. Monday: May 21, 2016 zan dar 6:40-a Zonuam, Aizawla leiminin in a delha hliam, Kaplali (80) m/o Rualthankhuma a hliam tuar loin damdawi inah a thi. Leiminin in a delh vang hian Lalthlengliani (40) leh a fanu Lalhmangaihzuali (13)-te an lo thi tawh bawk a ni.

24th. Tuesday: Mizorama cable TV analog signal hmanga pek chhuah ṭhin, digital signal-a leh hna kalpui meka hmasawn dan leh harsatna awm¬te additional chief secretary Arvind Ray hoin Secretariat conference hall-ah sawiho a ni a; chak zawka hmalak theih dan tur an ngaihtuah nghal. Meeting-ah hian sorkar offcial-te bakah MICODA, Mizoram Consumer Union, LPS Vision, ZONET Cable TV Pvt. Ltd. leh district hrang hranga cable TV aiawhte an tel a ni.

25th. Wednesday: Lunglei High Powered Committee sum cheng nuai 10/- sênga Lunglei College-a tuizém siam chu Lunglei HPC vice chairman S.Laldingliana’n a hawng. S.Laldingliana chuan, zirlaite leh college hmasawnna atan HPC a inhawn reng thu a sawi.

26th. Thursday: Industries Minister Pu H.Rohluna chuan disposable cup siamna, ‘Dispocraft’ chu Industrial Growth Centre (IGC), Luangmualah a hawng a. R&R Industry enkawl, ‘Dispocraft’ hian nikhatah disposable cup nuai khat chuang lai a siam chhuak thei a ni. Dispocraft din nan hian cheng nuai za leh sawmsarih chuang senral a niin Vijjaya bank-in an finance a. Disposable cup siam nan hian Rajoo Engineer siam khawl hmangin Reliance company siam hmanrua an hmang a ni. R&R Industry hian Dispocraft-ah hian hnathawktu mi 15 vel an ruai mek bawk.

27th. Friday: Bairabi leh Silchar inkarah khualzin (passenger) phur rél lian a tlân ṭan. Khualzin rel hi prime minister Narendra Modi chuan video conferencing hmangin Shillong aṭangin a vailiam a; Bairabi rel chawlhhmunah he mi pual hian inkhawm buatsaih a ni bawk. North East Frontier Railways siam khualzin phur rél lian hi ni tin Bairabi aṭangin a chhuak dawn a, Silchar thleng chuan man Rs. 35/- a ni ang. Rel hian zing dar 5:45-ah Bairabi a chhuahsan ang a, zing dar 9:15-ah Silchar a thleng ṭhin ang. Silchar aṭangin tlai dar 4:45-ah chhuakin, zan dar 8:15-ah Bairabi a thleng ṭhin ang.

28th. Saturday: Sihphir bial KṬP chuan Aizawl Civil Hospital tan thisen unit 35 an pe a, a petute mipa 32 leh hmeichhia pathum an ni.

29th. Sunday: ‘ṬKP Ramthim Ni’ a ni a, Mizoram hmun hrang hranga ṬKP unit-te’n an hmang. Kumina ṬKP Ramthim Ni thupui chu ‘I puan-in hmun chu zauh rawh’ tih a ni a; missionary-te leh Mission rawngbawlna pualin an ṭawngṭai rual a ni.

30th. Monday: Mizorama zirtirtute dinhmun zir chianna leh¬khabu, ‘Working Conditions of Teachers in Mizoram’ tih chu School Education Directorate conference hall-ah School Education minister H Rohluna’n a tlangzarh. H.Rohluna chuan, India rama neih vawi khatna – zirtirtu hrang hrangte dinhmun zir chianna buatsaih a ni chu lawmawm a tih thu sawiin, “Zirna leh a hmasawnna atana hma latu hrang hrangte’n an hlâwkpui phah ngei ka beisei,” a ti.

31st. Tuesday: Lunglei, Tlabung leh Lungsena Mizo Students Union (MSU) hruaitute chuan dan loa khaw din nia sawi, Tuichawngchhuah khua an tlawh a; khuaa chengte chu December 2016 ral hma ngeia chhuak turin an hriattir a, an chhuah loh chuan hâlsakah an vau. MSU chuan, Tuichawngchhuah chu Belpei V/C ram chhunga awm a ni a, kum 2014-a LAD-in Lunglei district-a sub-village a tihchhuah 23 zingah a tel lo niin an sawi.

Misual kan awm ta lo em ni, kan hlim lutuk em ni?

$
0
0

(Misual kan awm ta  lo hi, kan hlim   ta lutuk em ni? Kan  chhungkua  leh khawtlanga  buaina hian  chhumpui a a zintir  a, kan kun  tlawk tlawk  a, mahni  inthat  kan  pung a,  kan  phun  ta  nuaih nuaih mai..  Kan  ram  hian  hlim  a mawh  ta hle mai. )

Department of Happiness, Govt of Mizoram

 
Hlim reng theih a ni lo a, lungngaih reng thu a awm hek lo. Kan thil tawn apiang kan hmachhawn dan leh hmachhawn tura kan lo inbuatsaih dan hi thil pawimawh tak a ni. Pawisa hmanga hlimna hi lei theih a ni lo va. Mi a lungngaih theih loh chuan mi anglo, mite ang lo a nih dawn avangin Doctor thiam tak pantira enkawl thuai chi a ni. A hlim reng a nih erawh chuan mi awhawm tak a ni zawk ang, mahse hlim reng erawh a theih loh tluk a ni.
 

Kum 1972 khan Bhutan lal chuan Gross National Happiness (GNH) finthuruk chu a tehfung nen khawvel huapah a lo puang chhuak tawh a. Bhutan hi Sorkarin kalphung fel taka hma la awmchhun erawh an la ni tiin wikipedia website chuan a tarlang a. Hemi mil hian zirna leh ram hrang hrang ten hma an la chhunzawm a. Kum 2005 khan Med Jones- IMM hotupa ber chuan entawn tur a duang ve bawk a. Chutiang zelin Thailand chuan 2009 khan Green and Happiness Index  ruahman a. 2009 khan ram ropui USA chuan a ram mite zirchianna a buatsaih bawk. Kum 2011 khan United Nations chuan World Happiness Report zirchianna chu a lo chhuah tawh bawk.Centre for Bhutan studies, Oxford University, Havard University leh Columbia University ten zirchianna nei tawhin an ngaipawimawh hle a. Ngaihthah ngawt chi lah a ni hek lo. India ramah pawh kum 2012 khan Goa sorkar chuan “Goa 2035 Vision” siamin, ram leh khawtlang mipui hmasawnna leh hlimna tura hmalak dan tur duangin, mipui hlimna teh dan tur a sawi bawk.  
 
Ram hrang hrang hmalak dan leh an tehna chu an hnam leh ram milin a danglam a. Kan ngaihhlut zawng azirin kan hlimna pawh a danglam thei. Kumin Intihderni khan Shivraj Singh Chouhan-a, Madhya Pradesh Chief Minister chuan Ministry of happiness an siam thuai dawn thu a sawi a.  Awihawm awm taka sawi thin (Politicians) thusawi a ni na-in Cabinet meeting hmasa berah passed  a nih dawn thu a sawi a. Number chhiarkawp ang ngawta hlimna hi teh chi  nih loh avangin hlimna tura hmalak ngai zawng zawng chu he department hian hma lak an tum ni awm tak a ni. He Department  din chhan chu mipuite hlimna tura hmalak leh mipui rilru buaia an awm lai pawha uchuak taka hmalak (mahni inthah) tihreh a ni a. India ramah kalpui hmasa ber nih an tum hi hmasawnna mel lungphun pawimawh takah chhiar chi a ni. Bhutan Gross National Happiness (GNH) Index angin rilru hriselna thlentu tehna thil pawimawh pali a nei a. Chungte chu, Rorelna tha, Khawtlang hmasawnna, Culture humhalh, Environment humhalh te a ni.
 
Pawm dan mumal tak a awm lo, tehna hi ram hrang hrangah a dang ang hian Mizote hi teh dawn ila tehfung zam a har khawpin a rinawm a. Hnam hlim thei tak kan ni in i hria em? Hlimna chu eng nge ni ta tih ngaihtuah ila chhanna a inang lo khawp ang le. Hlimna chu chantawka lungawina hi a ni a, duhtawk neih avanga hmasawn tum loh erawh hlimna tluantling a ni thei lo. Hringnun chu neih belh zel duhnaa khat ni mah sela,  mi lungngai thin te, harsat buaina tawh avanga a thim zawng hlir ngaihtuah thin te hian harsatna an hmachhawn mek leh chu harsatna sutkianna tur an lo ngaihtuah lawk loh vang a ni duh khawp mai. Ngaihtuah lawk loh thil thleng a lo awm pawhin chi ai mai lova a sutkian dan tur ngaihtuah hi tihmakmawh a ni
 
Kan hmasawnna hi a zuanin a zuang tawh a, kan rilru sukthlek leh rilru puthmang te, kan ngaihhlut zawng te hi a danglam chak em em a. Kan sakhua leh rinna nen lamin nghawng nasa tak a nei mek a. Hmasawn tumin hma kan la a, kan nun tlachhe mek erawh kan haider si a nih hi. Kan chhungkua a la nghawng ve loh avangin kan thla a muang rih pawh a ni thei, engtikah emaw chuan kan khawtlang harsatna hian kan chhungkua a lo thleng ve ngei dawn a ni tih hriain hmalak dan tur leh invenna lo ngaihtuah lawk hi a tul tak zet a ni. Mi mal leh chhungkua ngawt a tawk zo tawh lo a, kan dan siamtu, Policy duangtute hian kan zonunmawi chhawm nung tur hian ruahmanna an siam a hun tak zet a ni. Se bo hnua se kawngkhar siam ai chuan kan pilbo hmaa nung khawchhuak thei tura lo inrinlawk dan kan thiam a hun ta.
 
Thlarauvah kan hlima, siam tharna kan chang a nih pawhin a tha e, tisa lam thil kan ngaihthah ngawt thiang lo a, tisa lam thila ruahmanna neih chuan a hlawhtlinna neitu hnena thlen hi a thlarau daih zawk lo maw? Beihrual thlaah kan hlima kan lam chhungte hi ava rei lo em! Kan lam tak loh avanga hlim ta lo nge kan nih a, kan hlim loh vanga lam ta lo zawk tih ka ngaihtuah fo a. Nun nghet nei tura tan kan lak hi a ngai hle. Nun a ngheh phawt chuan hlimna hi a awm ve mai a ni, mihring nunah hian lungngaihna a thlen tam zawk avangin nun nghet chu chiai mai lovin a hmachhawn dan an thiam thin a ni. Dr. Herbert E. Hawkes “Hamhaihna leh pawngpaw philina hi kan harsatna leh manganna siamtu leh a mei fawhkai tha ber a ni” tiin a lo sawi a, awm nuam lo, rilru ippik leh buaina tawh changin chau hlen ta, eng mah tih tum lo kan pung  ni. Lungngaihna huanga khung theih vek loh lungawi lohna leh duh khawp lohna a awm tam avang hian kan hmachhawn thiam lo a, lungawi tur leh hlim tura zirtirna hi kan mamawh hle. 
 
He inelna khawvelah hian kan elpui te er zawnga kan awmin hlimna a awm lo a, kan elpuite dinhmun avanga lawm thin emaw, hlim thin emaw kan nih chuan kan hlimna chu a ziktluak lo a ni. Kan ni tin hun hmanah hian lungngaihna hi a tam zawk thin a, hlimna hi chu lo thleng ve zauh zauh thin ang chauh a ni, rei a daih ngai lo. Chuvangin Isua tel lo pawh hian a lungngaih theih a, Isua nen pawh a lungngaih theih khawp mai, hrehawm tuar tur reng kan ni si a. Isua nen erawh lungngaihna chu phurrit inchhawktawn a nih avangin a zangkhai fo thin. Krista nena hlim taka awm tluka nuam a awm lo a, Krista nen a nih avangin kan hlim chatuan dawn hek lo. Mihring nunphungah hian hlimna leh lungngaihna hi chu a inchhawka thleng thin a ni a, thil hote pawha hlim tum tlat, a eng lam ngaihtuah tlat chunga hlimna zawng thintute hi chu an hlim tam zawk fo.
 
Kan ram mihring zat leh kan inthlahpun dan te, tualthi kan tam dan te, mahni inthat kan pung ta thur thur te hian kan ram dinhmun a hrilin i hria em? Hlimna nei tur hian kan fingin, hma kan sawn ta lutuk a, hlimna te hi a bo ta duak duak em ni? Dinhmun thaah kan ding a, in leh lo tha kan ngaihtuah nghal chuk chuk a, kan sual ber in leh lo tha a dingkhawn iaih uaih a, a bula in tha nei ve lo tan a hlauhawm ting  mai a nih hi. Kan duh ang kan nei ta cheng a, hmalak dan tur thiam lovin khawlkhawm leh peipun lamah tan kan la ta vak vak a. Ram leh khawtlang hmasawnna tur reng kan ngaihtuah pha ta lo. Mahni sahmim tihpuar nana tha leh zung seng thinte avang hian ngaihtuah pawh a har a ni ang e. Pangpar khawimawi leh Incheinaah kan inel ta chiam chiam a, Biak inah a lo lang chhuak a, kan hmu mawi chawpa, lang thei lam kan chei uar a, chhungril a dahlau tual tual si a nih hi. Thil tui  kan hria a, kan zawng chawp a, a siam dan leh bawlhhlo telh chiam mah ila thil eng pawh ei tui turin kan nun a hlim si lo.
 
Kan ram hi ngun taka thlir chuan a hlimawm zawnga thlir reng harsa tihchang an neih ka ring ve thin. Mahni tapchhak zawla lo insawhtau nghawng nghawng an awm fo a nih pawhin thlirna tur tarmit thuhmun kan hman loh vang  ni fo a. Kan rama mahni inthah, tualthih leh pawngsual, ruihhlo hmansual avanga thi kan tam ta lutuk hi ngaihtuah chiang ang u. Kan hlim hun a rei ta lo hi harsatna hmachhawn tura rahbi rah ai mahin no tak chunga tlansan kan tum thin vang a ni thei awm e. Nun hlutna, nun hlimna te hi thu mai ni lovin, a khaikhawmna bulfuk kan neih a ngai ta. Opposition party an chak that apianga Sorkar lai tha lo ti ta tlat te, Ruling thil tih zwng zawng tha veka ngai tlat te kan pung tual tual a. Rorelna tha leh khawtlang inwpna tha, kan mamawh environment humhalh-a, kan hnamzia borl mai tur chawinun kan inzirtir a ngai a ni. Kan ram, kan khawtlang, kohhran leh zirna in hian Index kimchang tak neia hma kan lak a hun tawh hle mai. Chuvangin Department of Happiness, Govt of Mizoram hi awm ve tawh se la, chuta thawk tur chuan hlawhsan phuta lungawi lo ngai lo tur ten hma la se. Kohhran leh NGO, mipui nena inngheng tlatte nen hian thawk ho thiam se tha tur.
 
Lungawilohna khawvelah hian heti tak maia lungawi lo leh hlim thei reng reng lo kan pung ta hi a manganthlak hle a. Kan ngaihhlut zawng danglam ta lutuk hian thalai a sawhsawn a, hlim thei reng reng lo kan pung ta a nih hi. HIV/AIDS, Malaria etc ai pawha mizo min suattu a nih avangin beidawnga mahni inthat hi kan va pung nasa ta em! Kristian ramah beidawng, hlim thei tawh lo mahni inthat kum sawm chhungin kan pung hle a. Thih dan pangngai lo (Unnatural death) a tam ta hle mai. Chhungril nun leh hnathawh that dan aia pawn lam kan dah pawimawh lutuk hian nghawng tha lo a nei a, a nei zel bawk ang, kan ngaihthah chuan. 
 v

NGAIHTUAH CHIAN ATAN

$
0
0

HRILH HRIAT CHAWP A NGAI LO PATHIAN.

Ṭawngṭaiin dil vak vak mah la,

Ṭawngṭai reng reng lo mah la,

            I siamtu enzawna i kal phawt chuan, i mamawh chu i chungah a thleng vek tho dawn. I siamtu Pathian chungkhuanu hian englai mahin a muthilh san lo che a, i hrilh chawp aṭanga thil ti chauh ani lova, englai pawhin i muthilh hlan pawhin a enkawl reng che a ni zawk.

TU THISEN MAHIN

ZOHNAMTE SUALNA A TLENG LO.

            Isua thisenin kan sualna a tlengfai tih hi inbumna dik tak a ni, tlengfai anih chuan sualna nei tawh lo a ni a, sualna la kawl vek si a, Pathian thinlungah tlenfai kan ni tawh tih phei hi chu, inbumna chhah lehzual a ni.

            Pathian thinlungah, sualna kawl reng hi eng lai mahin thianghlim a ni ngai reng reng lo, sual chu sual, ṭha chu ṭha ani ringawt mai a ni.

            Pathian chungkhuanu hian englai mahin lem a chang ngai lo, mihring lemah pawh a rawn chang bawk hek lo. A Pathian nihna famkimin englai pawhin a ding reng a ni.

PATHIAN NEN PUMKHAT KAN NI.

            Min siamtu Pathian Khuanu chu keimahniah, keini pawh Amahah, kan inkarah midang zeh lenna tur ram awl a awm reng reng si lova.

LAL ISUA ANGIN KAN AWM DAWN!

$
0
0

1. THUHMAHRUAI
Lusûn, lungngaihna-in a bawm mêk tân chuan, thihna-in min ţhen tâk, kan Hmangaih kal tâ te kha kan ngaihtuah ţhin a. An awmdân tur leh kan inhmuh hunah kan hmuh dân tur te kan mitthla a, hriat kan duh a, kan lungkham ţhin a ni. Bible-ah hian, LAL ISUA THUTIAM Apostolten min ziak sak, kan tâna pawimawh leh hlu êm êm pakhat chu “Tho leh Taksa chuan Lal Isua angin taksa ropui a nei ve dawn a… Amah (Lal Isua) angin kan awm dawn ni,” tih thu hi a ni (Phil.3:20-21, 1Jn.3:2).

Lal Isua kan anna tur hi kan thinlung chhungrilin a pawm hahdam thei em le? Thil lawmawm leh châkawm ber a nih laiin, kan thinlung chhungril chuan engang hawi-in nge Krista kan an dawn le? tih zawhna te hi a zawt lo thei lo. Chuvangin, Tho leh Taksa-in Krista a an dân tur kan chhui leh dawn a ni. Bible-in “LAL ISUA ANGIN KAN AWM DAWN” a tih tlat avangin, hnialna lam chu kan dah ţha ang a, Lal Isua thiltihtheihnaa kaihthawh, Tho leh Taksa-in Lal Isua a anna tur kawngte kan chhui zawk ang.

2. LAL ISUA KAN ANNA TUR KAWNG-TE:

2.1. THO LEH TAKSA KAN PU ANG
Lal Isua chu Tho leh Taksa a pu a, tho rih lo taksa nên a inang lo. Tho leh Taksa chu tihdanglam, thiltihtheihnaa thuam, lei taksa-in a tihbuai theih tawh loh, vân ropuina chang tura tihdanglam leh buatsaih a ni (Phil.3:20-21, etc.). Tho leh Taksa leh Tihdanglam tawh Taksa chauh Lal Isua tâwk turin vânah a chho ang (1Thes. 4:16). Chuvangin, Lalpa lo kal leh thlenga nunga lo la awm-te pawh kan lei taksa tihdanglam sakin kan awm ve ang a, Lalpa hmuak turin lâkchhoh kan ni ve dawn a ni (1Thes.4:17).

2.2. TAKSA ROPUI LEH DANGLAM LEH THILTITHEI
Tho leh Taksa chuan Lal Isua angin taksa ropui tak leh danglam tak a nei ve dawn a ni. Lei taksa chu thi thei, ţawih thei, zahpuiawm tak, chak lo, chhe thei, dam lo thei, mihring, vaivuta siam mai a ni. Tho leh Taksa erawhchu thi thei tawh lo, chhe thei tawh lo, ropuinaa thuam, chakna leh thiltihtheihnaa thuam, vân taksaa thuam, vân aţanga siam thar a ni thung dawn a ni. Chuvangin, tho leh taksaah chuan engkim a inthlâk vek dawn a. Tho leh Taksa chu ropuina, thiltithei leh danglamna chikima Chhandamtu Isua anga buatsaih a ni dawn a ni.

Lal Isua khân, a Thawhleh hnu khân, Chaw a ei thei a! Lunga sak In-ah pawh a duh duh-in a lut tlang thei a. A thlâwk thei bawk a nih kha! (Lk.24:36-43, Jn.20:19-29, 21:9-14, Tirh.1:9-11). Pathian awm ringlo (Atheist)-te chuan, a Thawhleh hnu-a Lal Isua’n Zirtir-te bula chaw (Sangha) a ei kha, an awih thei lo! “Thlarau (spirit)-in chaw a ei thei lova, a ei ngai lo” an ti! An hriat kim loh leh an pawm duh loh erawhchu, Lal Isua kha, Taksa ngeiin, Tho leh Taksa Thiltihtheihna neiin a tho leh a ni, tih kha a ni. Hei hi Sakhaw dangte nên-a kan inan lohna lian tak pawh a ni rêng a ni. Sawi tam ngai lovin, hei hi Lal Isua kan anna tur kawng khat chu a ni.

Phil.3:21-a, “Kan tlâwm lai taksa” tih tak hi Authorised Version-a lehlin hi hriatsual a awm loh nân sawifiah zawk ila. English chuan “Our VILE body” tia dah a ni a, “VILE BODY” tih hi tunlai English ţawng pangngaiah chuan, “sual, tenawm leh râpthlâk” tihnaah an ngai a ni. Amaherawhchu, Authorised Version “Vile body” hi Latin ţawng “Vilis” tih ţawngkam aţanga lâk leh lehlin a ni a, hemi awmzia chu “tlâwm, hlutna nei lo” (cheap, valueless) tihna a ni zawk. Hei hian lei taksa chu vân taksa, tho leh taksa lakah chuan tlâwm lutuk a nihzia te, ţawih thei, chhe thei, nâ thei leh thi thei a nihna kha târlan a tum ber a ni. English “Vile” (tlâwm, hlutna nei lo) tih ţawngkam hi Kum zabi 16-na hunlaia an ţawng hman a ni. Tunlaiah chuan a hmandân a lo dang ta daih a ni.

2.3. RILRU LEH THLARAU THAR
Lei taksa chu tlâwm, chhe thei, ţawih thei, nâ thei, damlo thei, chaklo thei, rilru nâa chau thei, buai thei, thi thei a ni a. Rawngbawl duh hle mahse, thlarau lam (chak lohna dangte) avanga Pathian duhzawnga inhmang zo vek thei lo a ni (Mt.26:41). A taksa dam ţha-in, chakin, thiamna leh finna nei sâng eng-ang mahse, a thlarau nun a chak leh siloh chuan, Lalpan a rawngbawl turin a hmang leh thei miah lova, thlarau lama a nâtna leh chaklohna chu daltu lian tak a ni leh thei tlat bawk a ni.

Taksa leh thlarau hrisel ţha, dam ţha, chak ţha bawk si chu leiah hian awm ve bawk ţhin mahse, a tam zawk daih-ten harsatna kan tawk mêk si! Thlarau lama mi hmantlâk leh thlarau mi tak, Kohhran leh Pathian ram tâna mi ţangkai êm êm te, rawngbawltu rinawm leh hmantlâk êm êm, rawngbawl tur ngah êm êm a, rawngbawlna turten nghâkhlel taka an thlir laia, taksa chaklohna leh nâtna-in a tlâkbuak leh tlat ţhin-te hi rilru zawng a nâ duh ngei e.

Damna te, thiltihtheihna te, ropuina te, rorêlna-te hi lei taksa hian a pe thei si lo! Heng hârsatna leh buaina zawng zawng hi vân ropuinaa thuam kan nih hunah chuan theihnghilh an ni tawh ang a, taksa thar, rilru thar, leh thlarau thar hmangin, min Tlantu chu a rawng kan bawlsak tawh ang a, kan taksa a chau tawh lo vang a, thlarau pawh a chau tawh lovang a, rilru thar leh thlarau thara thuam kan ni tawh dawn si a.

2.4. PATHIAN NÊNA LÊNGDUN RENG NUN
He nun duhawm leh hlu hi Adama leh Evi khân Eden huanah hun engemaw chen an chên hman a (Gen.1:15-3:13), Enoka phei chu Kum 300 chhung Pathian nên an lêng dun ţhin a nih kha (Gen.5:21-24). Nova pawh Pathian nên an lêng dun ţhin bawk (Gen.6:9). Pathian nêna lên dun hian, “rilru inpawh tak leh inthurual taka inkawm leh duhzawngte inhrilh” a kâwk a ni. Enoka dinhmun hi han chhui ta ila, kum 300 chhunga rilru inpawh taka Pathian nêna lêndun chu kan tunlai hunah chuan thil theih loh deuh thaw, thil hârsa tawp-khâwk ni ta-in alang. Kum khat chu sawi loh, ni khat chauh pawh nilo, darkar khat chhung ringawt pawh hi rilru leh thinlung thiltih-ah lungrual takin Pathian nên kan lêngdun thei ang em le?

Khawvêl thiamna leh hriatna te, finna te lo sang zêlah hian min tikhawlo thei leh min ti ţhuan-awp thei thil-te hi a tam tawh êm êm a. Kan mita kan hmuh leh benga kan hriatte hian sualah min hruai zêl si a, Krista hnên aţanga min hruai kawitu, hârsatna min siamsaktu an ni zo ta! Hengte kârah hian kan thlarau leh thinlung hian Pathian nêna lêndun rêng hi châk teh mah se, taksa leh thiltih-in a ti-hlawhtling zo ngang si lo a nih hi! Taksa lama tih hrâm hrâm a nih lai lahin rilru leh thlarau lam erawh a nâ ngawih ngawih thung si! Heng zawng zawngte hi taksa thara thuama kan awm hunah, tho leh taksa kan sin hunah chuan, thinlungin a ngaihtuah tawh lovang a, hriat rêng pawh an ni tawh lo vang. Taksa, nunna leh thlarau chu Pathian nêna kumkhuaa lêngdun tura kaihthawh-in a awm dawn si a.

2.5. PATHAN ANPUIA SIAM KAN NIHNA NEI-LET ANG
Adama-ah khân Pathian anpui leh Pathian ang taka siam leh din kan ni a (Gen.1:26), he ANPUI (Image) leh ANG TAK (likeness) hian awmzia a nei hle. ANPUI (image) hi Heb. ‘TSALEM’ a ni a, milem leh milem engemaw aiawha kan siam, hmuhtheih, lang thei lama inanna tarlangtu tihna a ni a, OT-ah vawi 5 chiah târlan a ni (Gen.1:26-27, 5:1-3, 9:6). NT-ah Grk. ‘EIKON’ hman a ni a, Lal Isua leh ringtuten Pathian kan anna sawi nân hman a ni (Rom.8:29, 1Kor.15:49-54, 2Kor.3:18, 4:4, Kol.1:15, 3:10, Heb.1:3, (English hovin “Character” (nungchang) tih an hman tâk hi Grk. EIKON aţanga an lak a ni a, “nungchang leh chezia in-ang chiah chiah” sawi nân hman a ni).

Pathian chu mihringte anga kut-ke, hmai etc. engkim nei ve thlip thlepna lam ai mahin, Heb.‘TSALEM’ leh Grk.‘EIKON’ sawi tum chu, “pawn lam hmuh theih-a lo lang chhuak thila in anna – Van taksa leh thiltihtheihnaa thuam ropuina, zahawmna, mawina, duhawmna, thiltih duhzawng leh tui zawng inmil (counterpart) an nihna” a kâwk ber niin Bible Zir miten an ngai a ni.

ANG TAK (likeness) hi Heb.’DEMUTH’ hman a ni a, thil pahnih – “nihna leh ziaa (nature) an in anna” sawi nân hman a ni (Gen.1:26, Isai.40:18, 16:7). NT-ah Grk. ‘HOMOIOO’ hman a ni a, hei hian “chhungril lama in-anna, zia leh nungchang, nunphung, thlarau neihnaah, thil ţha tih duhna leh châkna awm te, thianghlimna, dikna, rinawmna, nunna hmangaihna leh Pathian nêna inzawmnaa in-anna” a kâwk (huam) ber a ni (Gen.1:26, Jn.1:14, Rom.8:3, Phil.2:7, Heb.1-2, 1Jn.3:2).

Heng, chhung lam leh pâwn lama Pathian kan anna zawng zawng zinga ţhenkhat chu kan thlahtu Evi leh Adama ten Eden huanah khân an hloh tawh a, chung an hloh tâkte min pe kir leh turin Pathianin a fapa min pe a (Jn.3:16, 10:10), chumi ringtute chu Thlarauva chhinchhiah kan ni a, Zakhamna Thlarau pêk kan ni (Eph.1:14, etc.), chu Zakhamna Thlarau pêk chuan, Pathian ang tura ruat kan nihna angin min Siamtu ang tak tak (anna leh ang tak nihna chang leh tura) tura siam thar mêk zêl kan ni a (Kol.3:10). He taksa thawhlehna ni-ah hian ropuina leh chawimawina khumtirin, a Siamtu siam chhan ang taka awm turin a nihna zawng zawng a kimin pêk kan ni dawn a. Ringtute leh thil siam dangten he hun ropui tak lo thleng tur kan nghâkhlel êm êm ang hian Pa Pathian pawhin taksa tlanna famkim min pêk chu a châkin a nghâkhlel ve ngei ang le (Rom.8:18-25, 2Kor.5:6-8).

3. THU TLÂNGKAWMNA
Taksa thawhlehna chuan taksa pêng ţhenkhat chauh kaihthawh-a tih-nun lehna emaw, thlarau tel lova taksa chauh thawhlehna emaw nilovin, mihring nihna awm zawng zawng kha Pathian tân, Pathian nêna chatuana cheng tura kim biaia siam thar leh din thara awmin kaihthawh a ni dawn a ni (Phil.3:21, IJn.3:2). Taksa thar pêk leh din thar a ngaihna chhan hi thil dang ni lovin, thlarau leh nunna chu thil siam thar a ni tawh a, chumi nêna inpumkhat leh tur chuan taksa pawh a thar bawk a nih a ţul a ni.

Tin, tuna kan taksa hi makna leh danglamna, thiltihtheihna leh hîpna nasa tak nei ni mahse, a mak leh danglam ang chiah hian a lo chhiatin, a pangngai anga siam ţhat leh theih a ni tawh ngai lova, a rei tual tual a, a chhe (tar) tial tial a, a kârah ei leh in, boruak leh accident avanga tihchhiat a lo awm ţhin bawk nen, nunna leh thlarau thar, Jerusalem thara awm-ho va inkawp-rem tur chuan a tlâk lo hrim hrim a. Chuvangin, Pathianin ţawih thei leh chhe thei chu, tawih thei tawh lo, chhe thei tawh lova din thar leh siam ţhat a duh a ni (1Kor. 15:42-54). He lei taksa leh thisen hi Pathian ram luah turin a tlâk thlawt lo a ni e.

He Taksa thawhlehna thu ropui tak hi, Krista-ah thil theih a nihzia min târlan sakin, Amah kan Lalpa ngei chu Hmahruaitu-ah a ţang tawh a (1Kor.15:1-24), a taka kan tawn hunah thudik a nihzia kan hrechiang ve ang. Greek Mifingte chuan ngaihdân dik lo tak an nei a, “Taksa hi nunna bih-rûkna leh saltânna mai a ni. Thih chu saltânna aţanga chhuah-zalenna a ni” tia an lo sawi, an rindân dik lohzia hailan a ni tawh dawn a ni.

Taksa thawhlehna ni-ah chuan Lal Isua ringtute chu nunna thar, thlarau thar leh taksa thara kaihthawh leh siam tharin kan awm ang a, kan Pathian rinawmzia leh thiltihtheihzia a lang fiah tawh ang. He kan taksa tlâwm tak hi Krista thawhlehna thiltihtheihna chuan a ropuina chang ve turin, ţawih thei lo, chhe thei lo, nâ thei lo, danglam thei lo leh thi thei lova siam tharin chatuana nung turin a kaitho leh dawn a ni. Amen!

Viewing all 542 articles
Browse latest View live